Het Calvinisme en de Kunst - pagina 71

71 ^*)

deze

Opeiibarin?; heinelsclie

15—17.

I:

had

Henlt-r

voor de Iioogc beteekenis van

p;('voeI

toch menscliehjke luituur, toen

eii

die se Gestalt zu malen?" Ons

is

hij

uitriep:

,Wer vermag

slechts hoofdzaak, dat uit de identiteit tus-

schen liet lichaam, dat eens aan het kruis hing en nu wantschap tussfhen de hemelsche en aardsche wereld

in

den hemel

blinkt,

de ver-

blijkt.

^') Het ethische moment moet bij du kunst niet als toom voor het te wilde paard dienst doen, maar uit de kiuistidüe zelve moet ge den eisch afleiden, dateenzydig zinnenschoon, waar geen schoon der ziel, en geen schoon in de verbinding tusschen lichaam en ziel, aan beantwoordt, reeds uit aesthetisch oogpunt Schoon, dat niet in een deel, maar harmonieus als onbevredigd laat.

schoon van het geheel uitkomt, kan nooit met het ethisch moment

Wie

*'')

in strijd gerak«!n.

van de praemis.sen der Heilige Schrift uitgaat, ignoreert daarom de studiën Veeleer plukt hij er drieërlei vrucht van.

die een ander uitgangspunt kiezen.

ni(!t,

Bijna geheel neemt

hij

over de empirische studiën, die zich bepalen

zoek van de verschijnselen.

Ten tweede hecht

liooge

hij

tot het

onder-

waarde aan het uitkomen

der tegenstellingen in de onderscheidene scholen, overmits deze leiding geven bij het (jpsporen van den organischen samenhang der phenomena. En eindelyk wordt ons in deze studiën door een reeks van geniale aesthetici een waarlijk niet te

versmaden bijdrage geleverd voor de kennis, zoo al in den onderzoeker.

niet steeds

van het schoon, dan

toch van den scboonheidsziu

De empirische

"')

met

school, die door deze aesthetici vertegenwoordigd woidt, lacht

over het schoon, en wendt zich

tot de bestudeering van lijn en tint en den kunstenaar langs physiologischen weg den toegang lot een rijker schoon te ontsluiten. Hkl.muolz deed dit in zijn Vortrage Ueber die Erhallung der Kraft. Berlin 1847, Handbuch der Physiologischen Optik. Lpz. 185G, en Die Lehre von den Tonempfindungen. Braunschweig, 4e Au(l. 1877. Pfau in zijn Fr ei e Studiën, Stultg. 2e Aufl. 1874, zyn Kunstgewerbiiche Studiën, 1872 en zijn Kunst- und Gewerbestudien, 1877, en G. Semper in zijn Der Stil in den technischen und tektonischen Kunsten, 2e Aull. 1878, zjjn Wissenschaft, Industrie und Kunst, Braunschweig, 1852 enz. Alle deze studiën strekken om ons de kracht en de geaardlicid te ontsluieren, die aan de organen van het zinlijk schoon eigen zijn; en die juist op het Schriftuurlijke standpunt, dat (afgezien van de idee) een eigen schoon ook in de zinlijke verschijnselen eert, te hooger waarde erlangt. Vooral de hoogslbelangrijke rapporten, die men tusschen het schoon der lonen en der kleuren vond,

alle speculatie

toon,

zijn

om

van

niet gering

gewicht.

riiilosophie der Kunst, Sammtl. Werke. Bd. V. p. 353. Erwin, vier (iespriiche über das Schone. Berlin 181.5. Seizixg, A esthetische Eorschungen 1855. Köstlin, Aesthetik 1809. Zlmmermann Aesthetik en Geschichte der Aesthetik 1855. Hartmann, Aesthetik "-)

Schelling,

SoLiiEH,

•

Leipz, 1888. "')

Onder

Kant een

„vrij

schoon",

in

de tegenstelling met ,anh;ingend" schoon, verstaat kortom alle schoon,

kleur, een griekscbe rand, een matliemalisclie liguur,

dat niet kleeft aan een zaak of persoon,

Urtheilskraft. als kleuren,

"')

87.5.

ook zontler dat ze nog

Realist

in

vollen

maar op

Purper, hemelsblauw

zin

is.

zijn

gelijk

zichzelf slaat.

en sneeuwwit

zijn

Kant, Krit. der schoone kleur<>n,

aangewend.

Hartmann (Aesthclik Hd.

I.

p.

207

v.v.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen