Encyclopedie der Heilige Godgeleerdheid - pagina 26

I

Afd.

8

I

Hfst.

.

§ 9.

II.

ONTWIKKELING DER ORGANISCHE

IDEE.

Ariadne-draad voor den doolhof hunner artikelen reeds vroeg

abc zin

zochten

en anderzijds het weeropkomen van den wijsgeerigen

;

de tweede

die

,

in het

helft der

1

8e eeuw kenmerkte.

Nu

de alphabetici

het systematisch vraagstuk over boord wierpen, was het natuurlijk,

dat

anderen

dit

opvischten, en toen wijsgeerige zin op elk gebied

langs den stam naar den wortel afdaalde, lag het voor de hand, dat ook voor de wetenschappen zelve naar een begi?isel zou worden

viel

materieele encyclopaedie ,

terrein

te

verlaten,

zoodra

uit.

waande men het encyclopae-

men den toko

den catalogus der voorhanden goederen

uitsluitend

tijdlang echter

de gedachte aan het woord Encyclopaedie geheel

hierbij

Gewend aan disch

Een

dat haar indeeling kon beheerschen.

o-ezocht,

om

uittrad,

te bestudeeren.

De

real-Lexicographen, die de Encyclopaedische idee prijsgaven, golden als

nog

alleen tot

den

titel

de echte Encyclopaedisten

,

der wetenschappen zett'en, bezit te

van Encyclopaedist gerechtigd die zich tot

,

terwijl

de studie van het organisme

om

er niet aan dachten

van hun

titel

nemen. onder den

ook

August Ernesti schreef dan

Johann

Initia doctrinae solidioris (1736), en zijn vriend

handelde

zijn

onderwerp

als

J.

titel

van

M. Gessner be-

Pritnae lineae isagoges in eruditionem

universalem (1745), aldus wezenlijke encyclopaedie leverende, zonder

aan den naam van Encyclopaedie Inbegriff aller

Reimarus,

Wissenschaften'"

Klügel,

te

denken. Sulzer

(1756),

die

in

in zijn

^Kurzer

hoofdzaak door

Büsch en Buhle gevolgd werd,

gaf evenals

óók wel systeem, maar toch met korte resumtie van den inhoud voor elk vak van wetenschap. De formeele Ency-

zijn

navolgers

clopaedie trad op.

bij

hen

Ook Eschenburg

niet gelijk bij Ernesti en

die in zijn

Gessner zelfstandig

Lehrbuch der Wissenschaftskunde,

1792 Kant's denkbeeld belichaamde, bleef evenals zijn volgelingen Hefter, Burdach en Kraus het formeele

schouwen Schmid's

,

waarin

de

steeds als het kader be-

materie geschikt werd

;

en eerst

in

Erhard

„Grundriss der dllgemeinen Encyclopaedie und Methodo1

logie"

nog

(iSio ),

in

Schaller's

^Encyclopaedie und Methodologie der

en ten deele in Iasche's ,, Architectonik der Wissenschaften " (18 16), wordt aan den draad van Ernesti en Gessner

Wissenschaften** (181 2),

verder

gesponnen, en keert het bewustzijn terug, dat deze bestu-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen