Ad Valvas 1972-1973 - pagina 60

AD VALVAS

2

20 OKTOBER 1972

STUDIELOON ALS REËEL ALTERNATIEF Door de verhoging v a n de kollegeen inschrijfgelden van 210 tot 1100 gulden is h e t probleem van de studiefinanciering — zij het op niet zo aangename wqze — opnieuw a a n de orde gesteld. Op dit moment vormt h e t een politiek strijdpunt dat reeds duizenden b e trokkenen op d_been heeft gebracht. Een voorlopige oplossing van h e t konflikt tussen de regering en de studenten lijkt t e zijn gelegen i n een intrekking van de wetj wat reeds door de progressieve partijen in h u n programma werd toegezegd: Maar daarmee zullen de problemen geenszins definitief uit de wereld geholpen zijn: ook het oude toelagensysteem van vóór de kollegegeldverhoging gaf geen principiële oplossing voor de problemen op dit gebied en fungeerde in feite als een lapmiddel. I n dit artikel wordt gepoogd vanuit een inventarisatie van de financiële problemen van de studengroepering een oplossing te formuleren. Maar daarvóór is het noodzakelijk duidelijk te stellen, waarom m. 1. een koUegegeldverhoging daar nooit een bijdrage a a n zal kunnen leveren, en slechts een stap terug inhoudt. De 'duizend gulden-wet' werd verdedigd op grond van het zg. profijtbeginsel, d a t de student een deel van zijn opleidingskosten dient te betalen vanwege h e t te verwachten financiële voordeel in de inkomenssfeer. I n deze redenering werd de nadruk gelegd op enerzijds de nog sterk aanwezige — ook m.i. onrechtvaardige — inkomensverschillen; anderzijds op de snel stijgende kosten van h e t wetenschappelijk onderwijs.

Inkomensverschillen Wanneer men kollegegeldverhoging bepleit als een methode om de inkomensverschillen te bestrijden, d a n wordt daarbij meestal vergeten d a t de hoogte van h e t kollegegeld óók de toegankelykheld van het universitaire onderwijs bepaalt. Zelfs met een uitgebreid, 'kompenserend' leningensysteem blijft het bezwaar van hoger kol-

PROMOTIES

ZUURSTOFLOZE BAkTERIE GROEIT LANGZAMER De heer J . A. Schulp t e Sneek is vandaag gepromoveerd tot doktor in de wiskunde en n a t u u r w e t e n schappen op h e t proefschrift: Chlorate resistance in bacillus licheniformis.' Zijn promotor was prof. dr. A. H. Stonthamer. Bacillus lichenlformis, een in de bodem levende bakterie, k a n 'ademhalen' met NO3 (nitraat) in plaats van zuurstof. Nitraat wordt dan in nitriet (NO,) omgezet. Dit proces vindt plaats aan H m e m b r a a n van de bakterie ' verandering in één funktiL an de m e m b r a a n k a n invloed hebben op één of meer andere fimkties. Vooi; het onderzoek werden s t a m m e n geïsoleerd die geen n i t r a a t meer kunnen reduceren. Een groot aantal vertoonde de volgende eigenschappen: 1. vertraagde groei onder zuurstofloze omstandigheden 2. een 100-10.000 x grotere gevoeligheid voor penicilline en daarmee verwante antibiotika. Uit een analyse v a n de m e m braaneiwitten bleek bovendien een totale desorganisatie van de m e b r a a n der m u t a n t e n , in h e t bijzonder n a groei onder zuurstofloze omstandigheden. PERSONALIA: J a n Arend Schulp, 15 Jan 1945 te Weesp geboren, legde in 1968 doktoraal examen biologie af en was van okt 1968 tot aug 1972 verbonden a a n h e t Biologisch lab van de VU. Sinds 1 aug is htj leraar biologie a a n de Christelijke P a e dagogische Academie te Sneek. STELLINGEN: 12. De spelling van h e t Nederlands mag pas gewijzigd worden als bewezen is d a t de spellingswijziging van 1947 een verbetering heeft opgeleverd voor de spelvaardigheid en de taalbeheersing beide — en de bewijslast berust bij de 'vereenvaudlgers'. 13. Op de h u i s - a a n - h u i s verspreiding van reclamedrukwerk moet een bestemmingsheffing komen ten bate van h e t milieubeheer. 16. Het t h a n s verplichte systeem van rij wiel verlichting is onveilig wegens onvoldoende bedrijfszeKerheid.

Tot nu toe heeft Ad Valvas weinig gedaan a a n zijn opiniërende funktie, boewei het, sinds de nieuwe opzet van een j a a r geleden, ook een diskussieplatform voor belan grijke onderwerpen is. Nevenstaand artikel is een aanzet tot een mogelijke diskussie over h e t probleem van de studiefinanciering; de sterke verschillen van inzicht over dit onderwerp, ook binnen de universiteit, vonden nog nauwelijks h u n uitdrukking in dit blad. Deze bijdrage, die een behaald s t a n d p u n t vertegenwoordigt, mag, wat ons betreft, tot inhoudelijke reakties aanleiding geven.' REDAKXIE

legegeld, d a t de student gedwongen wordt de lengte van zijn studie zoveel mogelijk t e beperken vanwege de snel oplopende schulden. Nog afgezien van h e t psychologisch afschrikkingseffekt van h e t schulden-maken, zullen de studenten uit de lagere inkomenskategorieen benadeeld blijven: zij moeten h u n schulden afbetalen, h i m kollega's van meer bemiddelde komaf niet. Hoe dan ook, een kombinatie van hoger kollegegeld en leningen noopt de student financiële m a a t s t a v e n a a n t e leggen, en betekent een aantasting van de (toch al zo weinig gevorderde) externe demokratisering van het akademisch onderwijs.

Uitgestelde volwassenheid Een tweede effekt van kollegegeldverhoging, dat de voorstanders geneigd t e zijn t e negeren, is een versterking van de geïsoleerde positie van de student tov zijn leeftijdsgenoten. Het student-zijn wordt nL gekenmerkt door een toestand van 'uitgestelde volwassenheid': de student heeft geen eigen inkomen en is derhalve financieel geheel of gedeeltelijk afhankelijk van zijn ouders. Dit in tegenstelling tot ziJn leeftijdsgenoten, die zich al in h m i levensonderhoud kunnen voorzien. Een dergelijke 'ongeëmancipeerdheid' van de student moet dan weer worden gekompenseerd door financiële tegemoetkomingen in de vorm van bijzondere voorzieningen (mensa, goedkope sportfaciliteiten, grondi-aadsredukties, e t c ) , die echter zijn isolement tov zijn leeftijdsgenoten extra vergroten. Een koUegegeldverhoging vergroot de financiële onzelfstandigheid van de student, zodat gekonkludeerd kan worden, dat een op 'emancipatie' gericht studiefinancierings-systeem zich daar in geen geval op kan baseren.

Profijt sel(undair Een meer principieel bezwaar t e gen het profijtb^insel richt zich tegen h e t individualiserend k a rakter ervan. Het signaleren van h e t persoonlijke profijt, d a t de student van z'n opleiding heeft, is Juist, m a a r vormt slechts ééii k a n t van de zaak. Ook voor de maatschappij in h a a r geheel werpt een universitaire opleiding vrucht e n af, zoals belastingopbrengst van een (hoog) akademisch inkomen, en de door de produktiviteitsverhoging opgevoerde winsten.' Sterker nog: het individuele p r o fijt van de student is zelfs sekundair in vergelijking met h e t voordeel, d a t zijn werkgever van de studie geniet. I m m e r s een bedrijf zal een akademikus pas in dienst nemen, wanneer d a t voor de onderneming voordelig is, dwz als hij meer oplevert dan hij kost; is hij daarentegen voor h e t bedrijf t e duur, dan wordt h g ontslagen, en gaat ook voor de akademikus het persoonlijke profijt verloren, aangezien hij niet langer h e t hoge salaris ontvangt (zie de werkloze chemici).

betekent, d a t de huidige situatie, waarbij nien vanwege de schijnbare onproduktiviteit van h e t s t u deren wordt 'gestraft' dmv de afwezigheid van een eigen inkomen, moet verdwijnen. Daarvoor zou voor elke student een beloning van h e t studeren in de plaats moeten komen, h e t zg. studieloon. Het meest verregaande voorstel is een vergoeding van alle studieen leefkosten op h e t nivo van h e t minimumloon — daorvóór zijn vele varianten denkbaar. Binnen h e t kader van dit artikel is het alleen de bedoeling a a n t e geven, wat de voordelen van een dergelijk systeem zijn, en hoe het moet worden geïntegreerd in een algemeen inkomensbeleid.

Administratie simpeler Het eerst in het oog vallend voordeel van het studieloon is de a d ministratieve vereenvoudiging, wanneer elke student, onafhankelijk van de financiële positie van de ouders, recht op een uitkering krijgt. Financiële zelfstandigheid zou in menige situatie de relatie ouders-student zeer t e n goede kunnen komen: ontelbaar zijn de gevallen, waarin de financiële afhankelijkheid als bijkomend konfliktueus element h e t psychologisch proces van h e t loskomen van h e t ouderlijk gezin belemmert. Verschillen met leeftijdsgenoten kunnen hierdoor afgebroken wordeh. De student zou recht krijgen op dezelfde sociale voorzieningen (kinderbijslag bv.), die h e m n u nog als 'onvolwassene' onthouden worden. Speciale studentenvoorzieningen kunnen verdwijnen, omdat de student di-aagki-achtig genoeg is om de gebruikelijke t a rieven t e betalen: de studentenhuisvesting wordt opgenomen in h e t woningbeleid voor alleenstaanden en- de verzekeringen in h e j ziekenfonds.

Kontrakt-karakter Een a p a r t probleem vormt het k o n t r a k t - k a r a k t e r van studieloon. Als tegenprestatie voor een beloning van overheidswege dient de student zich natuurlijk wel t e verplichten tot een bepaalde minimale studie-inspanning. Daarbij dreigt h e t gevaar , dat de n o r m e n voor de studievordering zó hoog gesteld worden, dat er opnieuw diskriminatie plaats k a n vinden, wanneer door min of meer individuele omstandigheden studenten tijdelijk beneden de n o r m komen, en derhalve een kleinere uitkering ontvangen. I n h e t huidige toelagensysteem blijkt, d a t bij deze tijdelijke 'inzinkingen' vaak gevallen voorkomen van studenten, die het op langere termijn wel aankunnen. D a a r o m moet zo'n norm altijd met de nodige souplesse gehanteerd worden; h e t oordeel van de studentendekaan en -psycholoog, en ook van de student zelf, zal een zeker gewicht in de schaal moeten leggen.

Inkomensnivellering

De konklusie, d a t de student v a n Aangezien de maatschappij ook in wege h e t maatschappelijk belang absolute zin een universitaire o p van zijn studie-inspanning a a n leiding nodig heeft (b.v. artsen spraak k a n maken op een finanvoor de gezondheidszorg), vormt ciële waardering, k a n pas gerechtde studie een maatschappelijk vaardigd worden, wanneer er noodzakelijke aktiviteit en dient daadwerkelijk iets gedaan wordt derhalve ook als zodanig gewaara a n de nivellering van de inkodeerd te worden. mensverschillen in de direkte Tenslotte is h e t nog m a a r de - vorm van een totale inkomenspolitiek, die alle kategoriën omvat. vraag, of een kolleg^eldverhoD a a r o m dient akademici-belasting gtng wel de meest aangewezen afgewezen t e worden , omdat die methode is om inkomensnivelleslechts betrekking heeft op één ring t e bedrijven. Het Itjkt omgebepaalde groep, terwijl h e t Juist keerd eerder een bezuinigingsgaat om alle inkomens. maatregel, die met een a a n t a l Bovendien moet onderscheid gefraaie argumenten gerationalim a a k t worden tussen inkomens seerd moest worden. Wanneer van akademici en de werkelijke m e n de inkomens wil nivelleren, top-inkomens (managers.aandeeldan ligt het meer voor de h a n d houders), die nauwelijks meer een dit direkt t e doen dmv progresvergoeding van de produktieve sieve belastingen. bijdrage genoemd kunnen worden. Te denken valt dan a a n een b e Minimumloon vriezing van de hoge inkomens, Uit de kritiek op de kollegegeldeen verlaging van de zeer hoge, verhoging vloeit een nogal a n en een geleidelijke optrekking dere opzet voor de studiefinancievan de lagere kategorieën als ring voort, waarbij de studie als beleidsdoel op lange termijn. maatschappelijke noodzakelijke aktiviteit gewaardeerd wordt. D a t Overigens vindt een dergelijke

ontwikkeling al spontaan plaats: een recent uitgevoerde enquête va n het Loonbureau toonde aan, d a t de hogere salarissen langzamer waren gestegen dan de CAOinkomens; daarentegen bleek uit cijfers van het Centraal P l a n b u reau in de miljoenennota, d a t de inkomens uit winsten en divident e n juist sneller omhoog waren gegaan. Een en ander m a a k t de noodzaak van een inkomenspolitiek wel duidelijk.

Kontra-argument Zijdelings wordt vaak als argument tegen een verbetering van het systeem van studiefinanciering — wat natuurlijk meer kost —' aangevoerd, d a t de kosten van h e t wetenschappelijk onderwijs angstaanjagend snel oplopen. Gedeeltelijk is dit natuurlijk een kwestie van prioriteiten: in een m a a t schappij, waarin m e n pretendeert veel a a n d a c h t te besteden a a n de menselijke ontwikkeling, zullen de uitgaven voor ondenvijs en vorming inderdaad wel de grootste begrotingspost vormen. Er wordt wel eens vergeten d a t de universiteiten een veel uitgebreider t a kenpakket hebben dan andere o n derwijsinstellingen: ook het zeer dure onderzoek valt er onder. Daarentegen is de onderwijskwali-

Richtlijnen betaling kollege- en Wie moeten betalen? Zij die kolleges, werkgroepen en praktika volgen. Wie hoeven niet t e betalen? Zij die zich op examens en t e n t a m e n s voorbereiden zonder gebruik t e m a k e n v a n onderwijsvoorzieningen. W a t n a a s t kolleges, werkgroepen en praktica als o n derwijsvoorziening moet worden beschouwd, is nog niet duidelijk. Voorlopig is n i e t bekend hoe h e t zit m e t bijv. scripties, werkstukken, stages, studiebegeleiding en co-assistentschappen. I n de loop v a n h e t n a j a a r komen er n a dere richtlijnen van de m i nister. Het k a n dus zijn d a t men op grond v a n de r i c h t lijnen hetzij alsnog moet b e talen, hetzij h e t al betaalde terug k a n krijgen. Voor vermindering van kollegegeld (voor toehoorders; voor een p r o g r a m m a d a t slechts een deel van h e t k u r susjaar wordt gevolgd) en terugbetaling (afsluitend examen voor 31 Januari 1973, ziekte, militaire dienst, wachtlijst e.d.) raadplege m e n h e t bureau studentenadministraite. Bedragen en termijnen Het g a a t om ƒ 1000,- kollegegeld en ƒ 100,- inschrijfgeld, die beide en tegelijk betaald moeten worden, o m d a t deze onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn. Voor de VU k o m t daar voor de Ie t / m 6e j a a r s ƒ 25,- bij als bijdrage voor de studentenvoorzieningen. Om ingeschreven te worden moet m e n alle drie b e dragen betalen. Desgewenst k a n m e n in t e r mijnen betalen: de eerste termijn van ƒ 550,- + ƒ 25,bij als bijdrage voor de s t u dentenvoorzieningen. Om i n geschreven te worden moet m e n alle drie bedragen betalen. Terugbetaling Wie kollege- en inschrijfgeld heeft betaald en nadien tot de konklusie is gekomen d a t h ü niet hoefde te betalen, k a n een schriftelijk, met r e denen omkleed verzoek tot terugbetaUng inzenden biJ h e t bureau studentenadministratie. D a t verzoek moet af-

teit gedurende de laatste Jaren over h e t algemeen verslechterd: massakolleges van 500 student e n worden nu ook op de VU a a n getroffen, terwijl in veel fakulteiten h e t studeren gaat lijken op h e t volgen van een schriftelijke kursus met een gebrekkige begeleiding. Ook h e t a a n t a l stafleden p e r student is steeds verder a c h tergebleven. Toch vindt er op de imiversiteit ongetwijfeld nodeloze verspilUng p l a a t s : m a a r d a t moet dan als zodanig bestreden worden.

Voorstel-Van Dijck Dit pleidooi k a n beëindigd worden met een konkreet voorstel op kort e termijn. De Tilburgse hoogler a a r Van Dijck stelde een basisstudieloon voor door de kinderbübijslag (ca. 2500 gulden), die n u nog a a n de ouders wordt overgemaakt, rechtstreeks a a n de studenten uit t e keren. Dat zou h e t s t a r t p u n t van een nieuw systeem k u n n e n ziJn, dat voorlopig k a n worden aangevuld met leningen, die later geleidelijk plaats k u n n e n m a k e n voor giften. Op l a n gere termijn zouden deze uitgaven gekompenseerd kunnen worden door een fundamentele belastingpolitiek. I n ieder geval is duidelijk, d a t elke koUegegeldverhoging in feite een stap terug is, zodat men er later weer langer over doet om de gewenste situatie t e bereiken. Wel is het voor de mensheid een vereiste, d a t zij, zeker bij h e t h u i dige gebrek a a n financiën, d a a d werkelijk overgaat tot een fundamentele inkomenspolitiek. P I E T E R J A N VAN DELDEN

komstig ziJn v a n degene die de betaling heeft gedaan. I n twijfelgevallen wordt m e t terugbetaling gewacht t o t de richtlijnen van de minister verschenen zijn. Kontrole Tot de richtlijnen van de m i nister er zijn, worden er geen kontrolemaatregelen genomen die afwijken van h e t gebruik in voorgaande Jaren. Dit geldt zowel voor h e t deeln e m e n a a n h e t onderwijs als voor h e t gebruik van de u n i versitaire studentenvoorzieningen. Hulp in nood Wie door de verhoging van h e t kollegegeld in moeilijkheden is geraakt k a n zich wenden tot h e t bureau studentenbelangen. Kinderbijslag De universiteit geeft drie soorten verklaringen uit, die aangevraagd moeten worden op h e t bureau studentenadministratie: a. de gebruikelijke verklaring voor wie ingeschreven I3 en betaald heeft (deze verklaring geldt voor h e t hele studiejaar); b. een verklaring voor wie een Inschrijvingsformulier heeft ingediend m a a r nog niet heeft betaald (deze verklaring geldt voor h e t laatste k w a r t a a l van '72); c. een verklaring voor wie niet Ingeschreven is m a a r blijkens de gegevens w a a r over de imiversiteit b e schikt, zich wel op een examen voorbereidt (deze verklaring geldt in eerste instantie slechts voor h e t laatste kwartaal van '73). Studentenvoorzieningen Het is nog niet duidelijk of en hoe studenten die zich op examens en t e n t a m e n s voorbereiden zonder onderwijs t e volgen, gebruik k u n n e n m a ken van de studentenvoorzieningen. (3ok wat dit b e treft is h e t wachten op de richtlijnen van de minister. Inlichtingen Voor inlichtingen k a n m e n zich wenden tot h e t bureau studentenadministratie. Niet alle vragen zijn op dit m o m e n t echter t e beantwoorden en misschien k a n ook niet altijd onmiddellijk antwoord gegeven worden. Het bureau doet ziJn best, m a a r k a n niet alles tegelijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen