Ad Valvas 1976-1977 - pagina 10

10

AD VALVAS — 3 SEPTEMBER 1976

PU niet te zien als „exclusief

blanke a apartheidsuniversiteit"

\ VU-delegatie neemt 'verlicht' beeld Potchefstroom mee terug uit Potche De V U­delegatie moet redelijk optimistisch uit Potchefstroom zijn teruggekeerd, want het beeld dat zij in haar verslag van het in maart gehouden V U­PU­gesprek schetst ziet er niet al te somber uit. In een kommentaar bij de rapportage schrijft de delegatie „een genuanceerder indruk dan uit eerdere gegevens bekend was" van de PU te hebben gekregen. En „het tot nu toe aan de V U bekende beeld: de PU als een exklusief blanke apartheidsuniversiteit" is dan ook bezijden de waar­ heid omdat de zaken er „aanzienlijk genuanceerder" liggen. Weliswaar vond de delegatie dat de huidige situatie er nog wel wat van de be­ oogde afwijkt en was zij niet goed bij machte te beoordelen of de PU binnen de beperkingen van regeringsbeleid en wetgeving het uiterste doet dat binnen haar mogelijkheden valt, maar, zo schrijft zij, „wellicht is deze toestand in haar „vloeiendheid" typerend voor de huidige Zuid­ afrikaanse situatie wat bepaalde aspekten van „apartheid" betreft: veranderingen worden beoogd en komen ook op zeer beperkte schaal tot stand wat de zg. kleine apartheid betreft (dwz. de apartheid m.b.t. woonwijken, vervoer etc, red.); bepaalde nogal fundamentele aspekten van „apartheid" staan ter diskussie; of fundamentele veranderingen op korte termijn zullen plaatsvinden, is echter moeilijk te bepalen."

PUoverVU-verslag: „waninterpreiasie vanonsgesprekice" Het delegatieverslag, dat 'volgens afspraak vóór de definitieve vast­ stelling en publikatie naar Pot­ chefstroom werd gestuurd voor eventuele korrekties, viel daar echter niet in goede aarde. Waren de zaken te mooi voorgesteld of was de PU van haar eigen woor­ den tijdens de gesprekken ge­ schrokken en wilde ze die her­ roepen? Uit de stukken wordt het niet duidelijk. In het door rector Bingle geschreven kommentaar van de PU heet het: „Met hierdie waninterpretasie van ons gesprek­ ke kan u ons in 'n verkeerde lig • by ons eie mense stel". Andere opmerkingen van PU­zijde liegen er eveneens niet om: „Vir u is hoofdsaak in u verhouding VU en PU die politieke opset wat u apartheid noem — 'n benaming wat niks meer as 'n etiketering ge­ word het en wat daarop dul dat daar 'n snodelike onkunde hieroor aan die gang gehou word" en „U verkies die vrienskap van die Swart Christen bo die van die blanke Christen omdat eersge­ noemde die veronregte is en laas­ genoemde die veronregtet". En Even verder: „U is totaal verkeerd as u dink dat die PU besig is met 'n proces van aftakeling van af­ sonderlike ontwikkeling; waarmee ons wel steeds besig is, is die toet­ sing daarvan aan die Christelike norme" en „O ns kan ons nie los maak van die indruk dat u slegs in 'n monoloë dialoog met ons be­ lang stel nie. U wil ons aanspreek; u wil by ons 'n oor vind; u wil invloed op ons uitoefen; u wil konfronteer met 'n houding van: onthou ons het prioriteite ten op­ sigte van ons vriende in Suid­ Afrika en daarom moet aan ons eise voldoen word." De VU­delegatie bleef echter bij wat zij had geschreven — al wij­ zigde zij het op ondergeschikte

punten —, omdat het kommentaar van de PU „een groot aantal ele­ menten van beschouwing achteraf en van voortzetting van de dis­ kussie (bevat), waarin bovendien sommige afzwakkingen en nuan­ ceringen van standpunten, zoals geformuleerd in de besprekingen, zijn opgenomen". Aldus de VU­delegatie in een no­ titie aan de Universiteitsraad. De PU ontving inmiddels een brief van dergelijke strekking. Tussen haakjes zij opgemerkt dat de PU­delegatie ook voor een ver­ slag van de gesprekken zou 2or­ gen teneinde de eigen achterban op de hoogte te stellen. Het con­ cept daarvan zou tevoren door de PU op haar beurt naar Amsterdam worden gezonden, maar dat is tot op heden nog niet binnen en het is zeer de vraag of men er niet op moet wachten tot men een ons weegt. De hoop dat vanuit de PU­ optiek een overzicht wordt ver­ kregen van de VU­antwoorden op de „vaak kritische vragen over de VU" zal dan ook wel ijdel zijn.

Dialoog

stimuleren

„Op een aantal punten," zo staat er in het definitieve verslag van de VU­delegatie, „blijkt de PU niet fundamenteel anders te den­ ken dan de VU." Er wordt echter aan toegevoegd dat er aan de an­ dere kant ook wezenlijke verschil­ len in visie bestaan, bijvoorbeeld over het volkerenbeleid en het daaraan gekoppelde nationalisme en de diskriminatie (met de aan­ tekening dat men binnen de PU over de diskriminatie in stedelijke gebieden genuanceerd denkt). Mede als gevolg van de beperkte tijd bleef er, aldus de delegatie, onduidelijkheid over de standpun­ ten die men over een aantal zaken innam zoals de positie van stede­ lijke zwarten en de toelating van zwarte studenten. De V U­delegatie konkludeerde tenslotte dat de V U de hoogste prioriteit zou moeten geven aan het stimuleren van de dialoog, in het bijzonder tussen zwart en blank, in Zuid­Afrika. Ingeval de VU tot verdere kontakten met de

PU zou besluiten, zou dit eens temeer kunnen gelden, maar dan zou de delegatie wel als voorwaar­ den gesteld willen zien dat de dia­ loog niet vrijblijvend wordt ge­ voerd; dat de positiekeuze van de VU en de PU ten aanzien van de grondvragen van de diskussie dui­ delijk en reviseerbaar is; dat "een dialoog PU­V U alleen kan gedijen als er een interne Zuidafrikaanse dialoog tussen PU en christenen van andere richting en groepering bestaat.

Vier dagen lang . . . Vier dagen lang hebben de dele­ gaties van VU en PU met elkaar gesproken. Intensief en openhar­ tig, aldus de VU­delegatie, die meent dat het alleen maar spijtig is dat de afgelopen vijf jaar niet anders besteed werden dan aan

door dr. Beyers Naudé, direkteur van het Christelijk Instituut, die zelf ook een van de vier dagen bij de delegatiediskussies aanwezig was. Het CIS­advies zegt hierover dat het punt „gesprek zwart­blank binnen Zuid­Afrika" een levendi­ ge interne diskussie opleverde met meningen variërend van „Wat is de zin van een dergelijk gesprek als de een de voet op de nek van de ander heeft", „We kunnen niet eindeloos doorgaan met praten, zeHs voor een christen komt er een tijd om niet door te gaan", ,,Blanken (c.q. PU) praten steeds binnen het raamwerk van de apartheid, in wat voor vorm dan ook, als opgelegd systeem; zwarten en ook het Cl verwerpen dit uit­ gangspunt en stellen zich dus bui­ ten het systeem", tot „Er is nog nooit een werkelijk gesprek

Nadat de leden van beide delegaties zich op aanraden van PU-rector Bingle hadden 'gef atsoeneerd' werd dit 'statieplaatje geschoten. Van links naar rechts voor: P. 3. Coetzee, D. C. Mulder, H. J. J. Bingle, P. Kuijper, H. J. Brinkman; achter: J. C. Coetzee, J. H. Coetzee, S. W. Duvenage, J. W. Schoorl. T. van der Walt en R. C. E. Kapteyn. het moeizaam uitwisselen van zwart—blank geweest; ook van monologen. Voor de VU­groep zwarte zijde zijn daartoe nooit ging het vooral om de taak en ver­ serieus pogingen gedaan (hoe ver­ antwoordelijkheid van een chris­ klaarbaar dan ook); in dit opzicht telijke universiteit in de samen­ is binnen de N.G. Kerk de situatie leving en meer specifiek om de nog schrijnender dan bij de Dop­ rol die de PU voor zichzelf ziet in pers waar althans gezamenlijke de Zuidafrikaanse apartheidssitua­ vergaderingen plaatsvinden". tie. De PU wilde graag praten over Het belang van het VU­PU­ge­ met name de betekenis van de re­ sprek werd, aldus het CIS­advies, formatorische beginselen voor een overwegend beoordeeld op basis christelijke universiteit en de van deze meningen. De VU­dele­ koers die de VU volgens haar lijkt gatie was er door het voorgesprek te varen, nl. in de richting van de — dat op het Cl plaatsvond — al­ gemeen van overtuigd dat als de secularisatie. VU erin slaagt iets open te breken Van de zijde van de VU zaten aan binnen de Afrikanergroep, resp. de gesprekstafel prof. dr. D. C. Potchefstroom, dat van groot be­ Mulder (theoloog en oud­voorzit­ lang is. ter van de CIS), drs. H. J. Brink­ man (onder­voorzitter van het College van Bestuur), prof. dr. J. W. Schoorl (decaan van de fakul­ Beyers Naudé en Cl teit sociale wetenschappen, niet­ De VU­delegatie had zich in ver­ westers socioloog), dr. P. Kuijper band met de deelname van dr. (voorzitter Universiteitsraad) en Beyers Naudé op een, van de vier drs. R. C. E. Kapteyn (hoofd Bu­ gespreksdagen op het standpunt gesteld „dat VU en PU alleen reau Buitenland). De PU werd vertegenwoordigd door de hoog­ „on speaking terms" kunnen zijn leraren dr. S. C. W. Duvenhage als de verschillende VU­relaties (hoofd departement Bijbelkunde), in Zuid­Afrika onderling „on dr. P. J. Coetzee (hoofd departe­ speaking terms" zijn. Als dat niet ment Dogmatiek en decaan van de het geval is zal de relatie PU­VU theologische fakulteit), dr. J. C. voor de VU een lagere prioriteit Coetzee (departement Nieuw­Tes­ hebben dan de andere relaties die tamentische vakken), dr. J. H. de VU onderhoudt in Zuidelijk Coetzee (hoofd departement Vol­ Afrika." kenkunde), dr. T. van der Walt Dit moet niet begrepen zijn door (hoofd departement Nieuw­Testa­ de PU­groep, want het kommen­ mentische vakken) en dr. H. J. J. taar op het V U­verslag luidt op Bingle (rector). dit punt: „Hierdie standpuntstel­ Een dag voor de diskussies had de ling van die V .U. was vir ons 'n openbaring. Dit komt daarop neer VU­delegatie kohtakt met de staf van het Christelijk Instituut in dat as ons niet met dr. C. F. B. Johannesburg, vertegenwoordigers Naudé vrede het nie dan sal kom­ van SASO , Black People's Con­ munikasie met ons by die V U vention en een tiental zwarte maar 'n lae prioriteit hê. So 'n kerkleiders van de Nederduits houding kan nie vir ons aanvaar­ Gereformeerde Kerk in Afrika en baar wees nie." de N.G. Zendingskerk, omdat men Het VU­verslag meldt dat geen dat voor een brede oordeelsvor­ van de PU­delegatieleden het ming van groot belang achtte. De eens was met het (o.a.) op de ge­ gesprekken werden georganiseerd spreksdag met dr. Beyers Naudé

besproken Le Grange­rapport, het „finale verslag van de Kommissie van ^O ndersoek na sekere organi­ sasies. Christelijke Instituut van Suidelike Afrika". Vorig jaar werd het Christelijk Instituut hierop tot „besmette" organisatie verklaard („geaffekteerd­verkla­ ring"). Het VU­verslag: „Men betreurt het niet eerder aandacht aan het' rapport besteed te hebben en van zijn kritiek publiekelijk blijk te hebben gegeven." Maar men is volgens het 'VU­verslag wel van plan alsnog die kritiek te leveren. De VU­delegatie zou er een af­ schrift van ontvangen. De PU reageert hierop: „Die lede van die PU­afvaardiging was nie bereid om die La Grange­rapport in alle opsigte te verdedig nie . . . . . . O ns het nie tot ons standpunt oor die Cl gekom deur genoemde rapport nie. Prof. T. van der Walt het dit baie duidelik gestel dat ons lank voor die verskyning daarvan reeds die Cl verwerp het. Dit wil ook nie sê dat ons teen die geaffekteerd verklaring daar­ van is nie. nteendeel, ons onder­ steun die regeringsbeleid in hier­ die verband. Net so het die rap­ port ons nie gelei tot 'n veroor­ deling van Beyers Naudé nie want ons het dit reeds lank voor daardie tyd gehad. Die rapport moet nie as 'n ge­

isoleerde stuk beoordeel word nie maar binne die kader van die vei­ ligheidsrisiko's van die staat en samelewingsorde. Vir sover daar ook verskil bestaan oor aspekte van die kompleks van wetgewing met betrekking tot staatsveilig­ heid, word die noodsaak daarvan nie bevraagteken of die wetgewing in geheel verwerp nie."

"PU-onbegrip" Het V U­verslag: „Mede tegen de achtergrond van onkunde m.b.t. het Le Grange­rapport zullen ook de heftige PU­reakties en het PU­ onbegrip t.o.v. het V U­besluit in 1975 om dr. O. F. Beyers Naudé in de IKG­delegatie op te nemen gezien moeten worden. Het had en heeft weinig zin ter zake nog na te kaarten." Zoals bekend werd een V U­groep vorig jaar op de Internationale Konferentie van Gereformeerde instellingen en we­ tenschappers in Potchefstroom ge­ weigerd toen de V U na de „be­ smetverklaring" van het Christe­ lijk Instituut uit solidariteit haar ere­doctor dr. Beyers Naudé in de groep opnam. De PU sprak toen van een „politieke demonstratie". Het 'VU­verslag vervolgt: „Men is er aan de PU kennelijk — nog — niet in geslaagd de eigen bezwa­ ren tegen het Christelijk Instituut (het opereren op kerkelijk terrein naast de kerken; werkwijze van het Christelijk Instituut; het naar PU­oordeel utopisch karakter van oplossingen van Zuidafrikaanse • problemen die het Christelijk In­ stituut voorstaat ­ one man one vote ­ de theologische verschillen; de voorlichting die het Christelijk Instituut in het buitenland over Zuid­Afrika geeft; het optreden van dr. Beyers Naudé toen hij meer dan 10 jaar geleden de Broederbond verliet) scherp te onderscheiden van het soort be­ zwaren dat — al of niet terecht — in het Le Grande­rapport is ge­ hanteerd. Bovendien heeft men zich — tot nu toe — kennelijk in

Vervolg op pag. 11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen