Ad Valvas 2006-2007 - pagina 270

AD VALVAS 25 JANUARI 2007

PAGINA 8

Languit op de sofa Vier boeken die je door de lange winteravonden slepen.

Amsterdamse burgemeesters gebundeld

Bronnen van de bijbel

Van regent naar zalvende hopman

Wie scliiep liet scheppingsverhaal?

Elke tijd vraagt om zijn eigen burgemeester. En dat lukt ook. Amsterdam bewijst het al anderhalve eeuw met 21 verschillende mannen.

De lange winteravonden zijn gemaakt o m die boeken te lezen waar je alsmaar niet aan toekwam. En de zee spleet in tweeën van Marcel Hulspas is typisch zo'n winterboek.

WIN CASTERMANS WELMOED VISSER

Alsof je in Een kleine geschiedenis van Amsterdam van Geert Mak bent beland. Dat denk je als je een willekeurige pagina van Een keten van macht leest. "Het verbaast me niet. We wilden ook niet graven in het persoonlijke leven van de burgemeesters, de geschiedenis van de stad was onze leidraad", zegt Harm Kaal (29), co-auteur en promovendus bij de faculteit Letteren. Hij werkt aan een proefschrift over de geschiedenis van Amsterdam tijdens het burgemeesterschap van Willem de Vlugt (1921-1941). Het is dus niet zo verwonderlijk dat Kaal onder meer die twintig jaar voor zijn rekening neemt in deze bundel. Waarom een boek over Amsterdamse burgemeesters? Kaal: "Dirk Wolthekker nam het initiatief hiervoor. De herbenoeming van Cohen zat eraan te komen en dat ging gepaard met de discussie in de Nederlandse politiek over het invoeren van het gekozen burgemeesterschap. Met het idee dat dat laatste er zou komen en de benoemde burgemeester zou verdwijnen, wilde Wolthekker de periode van benoemd burgemeesterschap in Amsterdam vasdeggen." Bij deze chronologisch gepresenteerde ambtstermijnen kan de lezer goed de verschuivingen in de benoemingen volgen. De Vlugt was bijvoorbeeld de eerste Amsterdamse burgemeester uit een eenvoudig arbeidersmilieu. Na de oorlog worden weer patriciërs aangesteld, zoals Arnold Jan d'Ailly (1946-1957) en Gijs van Hall (1957-1967). En vanaf eind jaren zestig zie je de opkomst van joodse burgemeesters: Ivo Samkalden (1967-1977), Wim Polak (1977-1983), Ed van Thijn (1983-1994) en Job Cohen (2001-nu). Wordt het na al die mannen niet eens tijd voor een vrouw? Of, zoals in Berlijn (Klaus Wowereit) of Parijs (Bertrand Delanoë), een homo? "Goede vraag. Bij de benoeming van Van Thijn waren len Dales en Annemarie Grewel kandidaat. Maar die haalden

Die prachtige, lastige stad Bij het Damoproer in 1848 treld de latere burgemeester Provó Kluit twee pistolen om zich t^en oproerkraaiers te verzetten. 'Hop, hop, hop, hang den burgemeester maar op', scandeert het woedende volk als bui^emeester Comelis den Tex in 1876 de kermis verbiedt. Amsterdam staat al eeuwenlang te boek als lastig. Harm Kaal, co-auteur van Een keten van macht, heeft daar een verklaring voor. "Je moet dat zien in het perspectief van Nederiand als geheel. Den Haag is het bestuurscentrum, de hofstad. Amsterdam, de hoofdstad, heeft al snel de positie ingenomen van de luis in de pels. Amsterdam is de stad van het protest tegen het gezag en Den Haag is de stad van het gezag. De demonstraties tegen kruisraketten of tegen Balkenende vinden niet toevallig in Amsterdam plaats." Maar Amsterdam is veel meer dan alleen roerig of grofeebekt. Job Cohen beseft dat goed. Hij is optimistisch over de mogelijkheden van Amsterdam in de 21"^ eeuw, zo blijkt uit zijn nieuwjaarstoespraak in 2006: "Van het Rifgebergte tot Silicon Valley, van Bangalore tot Istanbul, wat Amsterdam te bieden heeft, is wereldberoemd. Amsterdam is een wereldmerk, met zijn 740.000 inwoners een dorp onder de wereMsteden, en mede daarom zo aantrekkelijk. Amsterdam is een creatieve stad, en de stad voor creatieven. Een stad waar heel veel kan, maar niet alles mag. Amsterdam is multicultureel, muW-etnisch, en magnetisch.'

het niet tegen PvdA-zwaargewichten als Jos van Kemenade en Van Thijn. Margreeth de Boer was in de running toen Patijn werd benoemd. Dus vrouwen zijn al bij die race betrokken geweest, maar hebben het nog steeds niet gered. Amsterdam heeft niet iets waardoor vrouwen of homoseksuelen niet benoemd zouden kunnen worden. De stad heeft al een tolerante reputatie en herbergt op andere manieren emancipatie en seksuele vrijheid. Het bestuurlijke symbool hiervoor is niet zo nodig", aldus Kaal. Dirk Wolthekker (red.), Een keten van macht, Amsterdam en zijn burgemeesters vanaf 1850, Uitgeverij Balans, Amsterdam 2006, € 17,50, 302 pagina's.

Want wie begint er nu aan bijna vierhonderd bladzijden over de brormen van het Oude Testament, als je ook in het park kunt zitten met een glas witte wijn? Zelfs in de donkerste tijd van het jaar werkt de omvang van Hulspas' boek ontmoedigend, maar dat is onterecht. Het boek is zeer leesbaar en de wijze waarop Hulspas bijbelverhalen vergelijkt met mythen en geschriften uit omringende culturen, is heel interessant; al is deze benadering weer niet zo uniek als dat hijzelf doet voorkomen. In grote lijnen laat Hulspas zien hoe het ontstaan MAftCM. HUrSf'A! van de bijbel samenvalt met de ontreddering van het joodse volk in de zesde en vijfde eeuw voor Christus. Een rampzalige tijd voor de joden, waarin ze achtereenvolgens werden overheerst door Egyptenaren, Babyloniërs en Perzen. Door De bronnen van de bijb die onvrijheid kregen de joden behoefte aan een kritisch tmtferzochl geschreven bewijs van hun identiteit, de bijbel. Tegelijk bracht de overheersing hen intensief in contact met andere culturen, waaruit elementen zijn overgenomen in de bijbel. Iedereen die zich ooit een beetje in mythologische en bijbelse verhalen heeft verdiept, moet het zijn opgevallen dat er grote overeenkomsten tussen verhalen bestaan. Het mooie aan Hulspas' boek is dat hij het allemaal op een rijtje heeft gezet, te beginnen met het scheppingsverhaal. Het bijbelse verhaal over hoe de wereld ontstond, is een van de jongste uit het oostelijk Middellandse Zeegebied, merkt Hulspas op. Dat maakt het aannemelijk dat er elementen zijn overgenomen uit de oudere Egyptische, Griekse en Babylonische scheppingsverhalen. Hulspas laat zien dat dat inderdaad het geval is. Het scheiden van de wateren om land te creëren, is niet uniek voor de bijbel: in de

En de zee spi in tweeën

Meer over God God is in. Boeken over religie en mystiek doen het goed. Dan Browns' De Da Vinci Code (2003) is al jaren de absolute bestseller op dit gebied. Het is een mystiek angehauchte thriller over de door de kerk weggemoffelde geschiedenis van Maria Magdalena. De verschijning van En God bescliiicte een wonn (2006) van onder meer de DeKtse hoogleraar biofysica Cees Dekker deed vorig jaar het debat over intelligent design in Nederiand hoog oplaaien. Ook The God Delusion (2006) van de bekende Britse evolutiebioloog Richard Dawkins veroorzaakte n(^;al wat opschudding. Dawkins betoogt niet alleen dat elke vorm van geloof onzin is, hij stett dat religie ronduit gevaariijk is. 'Religie heeft de mens niets dan ooriog en ellende gebracht', schrijft - Dawkins. De Engelse ex-non Karen Armstrong ondeizoekt in A History of God (1999) de historische wortels en overeenkomsten tussen het jodendom, het christendom en de islam. Haar betoog is evenals dat van Hulspas gebaseerd op overeenkomsten in bronnen. De Amerikaan Jack Miles schreef een gefictionaKseerde biografie van God [God: A Biograplty, 1995), waarmee hij in 1996 de Pullitzerprize won. in The Story of God (2005) onderzoekt televisiepresentator en wetenschapper Robert Winston de geschiedenis van religie dwars door alle culturen heen. Het boek verscheen tegelijk met een gelijknamige televisieserie op de BBC.

veel oudere Babylonische scheppingsmythe gaat het op dezelfde manier. Het idee dat de mens geschapen werd uit klei, komt eveneens voor in de Sumerische, Babylonische en Egyptische mythologie. De slang als hoeder van de boom van de waarheid en de boom van het eeuwige leven is everunin exclusief voor de bijbel, maar bestond al eerder bij de Egyptenaren en de Babyloniërs. Het ligt voor de hand om bij dit soort overeenkomsten meteen te gaan psychologiseren en naar archetypen te verwijzen. Hulspas doet dat uitdrukkelijk niet. Hij blijft dicht bij de historische bronnen en laat een eventuele verklaring aan de lezer zelf over. Dat maakt En de zee spleet in tweeën een boeiend boek voor iedereen die geïnteresseerd is in de literaire en cultuurhistorische context van de bijbel. Marcel Hulspas, En de zee spleet in tweeen, de bronnen van de bijbel l<ritiscli onderzocht, Fontaine Uitgevers, € 24,90, 384 pagina's. Hulspas is wetenschapsjournalist en was tot voor kort hoofdredacteur van Foiia.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen