Ad Valvas 2006-2007 - pagina 303

AP VALVAS 8 FEBRUARI 2007

L I T E R A T U U R

PAGINA 9

Historicus Peter Bak schrijft debuutroman

Levenslang in Sint Pancras

'Doodeng', vindt VU­historicus Peter Bak het dat zijn eerste ronnan in de winkel ligt. Toch hoopt hij ooit schrijver van beroep te worden. TEKST: WELMOED VISSER FOTO: JOOP BOEK/NOORDHOLLANDS DAGBLAD

"Bij dit boek kan ik me niet verschuilen achter archiefstukken. Het is echt veel persoonlij­ ker." Peter Bak (43) heeft al een heel rijtje titels op zijn naam staan. Hij schreef onder meer een biografie over W.F. de Gaay Fort­ man en een proefschrift over de geschiede­ nis van dagblad Trouw. Toch vindt hij het 'doodeng' dat zijn eerste roman Het spoor van Menens nu uit is. Het verhaal heeft lang door Baks hoofd ge­ waard. Vertrekpunt is de spoorwegovergang bij Sint Pancras, waar in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog twintig mensen zijn gefusilleerd. "Dat gegeven heeft altijd erg tot mi)n verbeelding gesproken. Ik kan niet langs die plek komen zonder eraan te denken", ver­ telt hij. De eerste stukken tekst schreef Bak al vlak na zijn afstuderen in 1989, toen hij een poosje werkloos was. Toen hij kort daarop aan de slag kon bij het Histonsch Documentatie­ centrum voor het Nederlands Protestantisme (HDNP) van de VU, raakte de roman naar de achtergrond. Bak werkte jarenlang als on­ derzoeker bij het HDNP. Hij promoveerde bij communicatiewetenschap. Pas vong jaar pakte hij de draad van de roman weer serieus op. Hij ging drie dagen werken en besteedde de rest van zijn tijd aan het boek. Wat al die jaren had liggen sudderen, kwam er ineens uit. "Ik schreef soms wel vier, vijf pagina's op een dag", zegt hij. Los van de geschiedenis is Bak nog steeds niet. Het spoor van Menens bevat veel histo­ rische details. Je leest Baks grote liefde voor het verleden door het hele boek. "Ik houd van spannende verhalen. Dat heb ik altijd gehad.

^De meeste historici schrijven veel te saai^ Ik kon ademloos naar de meester luisteren als die vertelde over de Tweede Wereldoorlog, of naar de verhalen van mijn opa die ook van ge­ schiedenis houdt." Toch leest Bak bijna nooit geschiedenisboeken. "De meeste historici schrijven veel te saai. Die lees je niet voor je plezier. Eigenlijk lees ik in mijn vrije tijd alleen romans. Dat is toch erg voor een historicus?"

Ziekelijk gehecht Het spoor van Menens is een ontwikkelings­ roman. De hoofdpersoon wordt als tweejarig jongetje uit het water gered door een myste­ neuze man die dezelfde dag nog zelftnoord pleegt. Twintig jaar later schrijft de jongen zijn afstudeerscripae over zijn dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Langzamerhand komt hij ook achter het verhaal van zijn mysterieuze redder. Een tweede verhaallijn gaat over de jaarlijkse wielerronde van het dorp, waarin de jongen tweede wordt op een gewone fiets en even de held van het dorp is. De hoofdpersoon is bijna ziekelijk gehecht aan zijn dorp. Ook als hij aan de VU gaat stude­ ren, wil hij voor geen goud naar Amsterdam verhuizen. Dat is Bak ten voeten uit. Nog

Peter Bak: 'Het was niet goed met me afgelopen als ik in zo'n hok op Uilenstede had moeten wonen' altijd reist hij heen en weer naar Sint Pancras, waar hij al zijn hele leven woont. Nog altijd haalt hij opgelucht adem als hij de Randstad weer achter zich kan laten. "Het was met goed met me afgelopen als ik in zo'n hok op Uilenstede had moeten wonen", zegt hij. "Ik heb ruimte nodig." Zelfs in Sint Pancras krijgt hij het af en toe Spaans benauwd van de oprukkende stad: "De weilanden waar ik vroeger speelde, zijn grotendeels volgebouwd. Op sommige plekken herken ik het oude dorp bijna niet meer terug. Dat had nooit mogen gebeuren." De dorpsjongen die nergens anders kan aarden. Bak maakt er m het boek bijna een gimmick van: de eerste dag op de middelbare school in Alkmaar wordt een klein drama; de vakantie naar Schin op Geul een heus jeugd­ trauma. Is de boze buitenwereld dan echt zo verschrikkelijk? "Ik sta hier op de VU bekend als de plattelander. Ik hecht me nou eenmaal erg aan plaatsen", vertelt Bak niet zonder trots. Hij zet zijn imago graag een beetje aan met zijn gemopper over de files, de drukte en de viezigheid van de stad.

Kluizenaar Bak mag dan een dorpeling in de grote stad zijn, m zijn dorp wordt hij niet gezien als een gewone 'durper'. 'De professor' of'de kluize­ naar' is zijn bijnaam. "Ik heb om half tien 's ochtends wel eens dorpsgenoten op de koffie, die denken dat ik anders vereenzaam. Ze be­ seffen niet dat ze me van het werk houden", klaagt hij. Dat veel van zijn dorpsgenoten hem een vreemde vogel vinden, doet hem wemig. "Ik heb me nooit wat aangetrokken van ge­ roddel. Als mensen over me willen kletsen, doen ze maar." Wel had hij het gevoel dat de personages uit zijn boek of hun familieleden over zijn schouder meelazen. Het spoor van Menens is niet alleen een persoonlijke geschiedenis, het is ook een beetje een geschiedenis van Sint

De 'durper' Bak Peter Bak is al meer dan twintig jaar verbonden aan de VU. Hij begon in 1983 als geschiedenis­ student en studeerde af in 1989. Momenteel weritt hij als freelance onderzoeker bij het Historisch Documentatiecentrum voor het Ne­ derlands Protestantisme (HDNP), waar hij kort na zijn studie begon. Bak promoveerde in 1999 bij communicatiewetenschap op de geschiedenis van het dagblad Tmuw. Hij schreef een biografie over W. F. de Gaay Fortman en een boek over het Europees elan van Beatrix toen zij nog prinses was. In 2000 begon hij zijn eigen (historisch] tekstbureau, Bak Schrijft.

Pancras geworden, in romanvorm weliswaar. Bak benadrukt dat niet alles waargebeurd is. Hij heeft personages samengevoegd, dingen in Sint Pancras laten plaatsvinden, die in werke­ lijkheid ergens anders zijn gebeurd en verhaal­ lijnen erbij verzonnen. "Maar ik kan me niet verschuilen achter het argument dat het maar een verzonnen verhaal is. Dat is te gemak­ kelijk, als iedereen in het dorp weet om wie

het gaat. Daarom heb ik mijn best gedaan om bestaande en historische figuren geen onrecht te doen", zegt hij.

D e smaak te pakken Het zenuwachtigst was Bak over de reactie van zijn moeder. Niet dat zij er slecht vanaf komt in het verhaal. Integendeel; hij schetst haar als een lieve, zachtaardige vrouw. "Zo is ze echt", vertelt hij. Hij was bezorgd dat het verhaal bij haar veel emotie zou losmaken omdat het ook over zijn overleden vader gaat. Maar zijn moeder is trots dat hij het boek heeft geschreven. Ze vertelt aan iedereen dat mijn boek uit is", aldus Bak. Bak heeft de smaak van het roman schrijven te pakken. Hij zou best fulltime fictieschrij­ ver willen zijn, maar voorlopig bhjft hij ook werken als historicus. Hij heeft ideeën genoeg voor een volgende roman: "Ik wil iets schrij­ ven over figuren uit de jaren dertig, de dichter Hendrik Marsman en de communist Henk Sneevliet, maar ik weet nog niet hoe ik ze aan elkaar moet knopen." Peter Bak, Het spoor van Mertens, Uitgeverij Prometheus, Amsterdam 2007, 220 pag., € 16,95.

^

AANBIEDING T ^ e n inlevering van deze boekenbon Nj een boekhandel krijgt u 3 euro ImrUng op 'Het spoor van Mertens' van Peter Bak (ISBN 9789044609592).

Het boek kost dan niet € 16,95 maar € 13,95. De actie h>opt van 3 maart 2007 t/m 2 juni 2007. Actienuminer 901­30014 i • ^ . .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen