Geen duimbreed?! - pagina 62

HET E E R S T E B E Z E T T I N G S J A A R : A C C O M M O D A T I E EN C O N F R O N T A T I E

goedgekeurd wordt of niet, wij wensen ons zelf te blijven.' Donderend applaus!' 6 Ook onze regeringsvorm en onze verhouding tot het Huis van Oranje behoefden we volgens Rutgers niet te veranderen: 'Het Nederlandse volk verloochent een geschiedenis van meer dan drieëneenhalve eeuw niet." 7 Moedige, eerlijke woorden, die de verwarring van de eerste maanden volstrekt tenietdeden en de achterban een enorme stimulans tot geestelijk verzet gaven.

P L E I D O O I E N VOOR A A N P A S S I N G

Dat was heel andere taal dan die van zijn theologische collega H. H. Kuyper. Kuyper bepleitte vanaf het allereerste begin van de bezetting een houding van berusting en aanpassing. Het Duitse bewind zag hij als een door God ingestelde overheid, die dientengevolge ook gehoorzaamd diende te worden. Al was het alleen maar om moeilijkheden met de bezetter te voorkomen. Voor koningin Wilhelmina had hij alleen maar smalende woorden over. Amper een week na de capitulatie schreef hij in zijn weekblad De Heraut over haar, die we 'als landsmoeder lief h a d d e n ' . D e traditionele kerkelijke voorbede tijdens de kerkdienst moest met voorzichtigheid geschieden, zo adviseerde de hoogleraar kerkrecht aan kerkenraden die bij hem advies inwonnen. 1 9 De Duitse overheid zou in ieder geval volgens Kuyper in die voorbede ook genoemd moeten worden. Terecht wees f. Ridderbos Nzn. in zijn boeiende dissertatie over de gereformeerde elite tijdens de bezettingstijd erop, dat Kuyper in zijn eerste krantenartikelen na de capitulatie al heel veelbetekenend het populaire NSB-begrip 'nieuwe orde' in positieve zin had gebruikt. 2 0 Maar Kuyper ging verder. Na de nederlaag van Frankrijk in juni 1 9 4 0 sprak hij in De Heraut zelfs met bewondering over de snelheid van het Duitse leger. 21 En toen de Nederlandse krijgsgevangenen door Duitsers werden vrijgelaten, sprak hij daar zijn grote dankbaarheid voor uit. Bijna de hele oorlog door zou hij in deze pro-Duitse zin blijven schrijven. Zijn collega Hepp stelde zich ongeveer hetzelfde op. Hij publiceerde vele artikelen over de oorlogssituatie in zijn tijdschrift Credo. Ook hij zag de Duitse autoriteiten als een overheid, die men gehoorzamen moest op grond van de gereformeerde geloofsovertuiging. 2 2 Hij zag de Duitse overwinningen als een gevolg van Gods ingrijpen in de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen