De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 68

C H R I S T E LI J K - N A T I O N A A L

dat deze zijn Program van Beginselen had verworpen: 'Het nationale is aldus [bij DuToit] geheel op den voorgrond getreden', constateerde Kuyper. 'De tegenstelling der beginselen viel weg. Het wordt nu het "[Afrikaans-] Hollandsche" tegen het "Engelsche" element'. 188 Ook in het Transvaalse onderwijs zag Kuyper die overheersing van het nationale boven het christelijke. Christelijk onderwijs, ook hoger christelijk onderwijs, vraagt vrij, particulier, bijzonder onderwijs, dat had de schoolstrijd in Nederland Kuyper geleerd. Tegenover de opvattingen van mensen die om theocratische en nationalistische redenen voorstanders van openbaar onderwijs waren (de overheid moet het protestants karakter van de natie beschermen), stelde Kuyper het beginsel dat opvoeding geen overheidstaak is, en het onderwijs vrij van de staat en vrij van de kerk moet zijn, soeverein in eigen kring. Maar in Transvaal volgde men een andere weg. De universiteit die Kruger zo graag wilde stichten, zou een staatsuniversiteit zijn, zoals Pretoria reeds een Staatsmodelschool, een Staatsgymnasium en een Staatsmeisjesschool bezat: allemaal overheidsinstellingen, zoals DuToit in 1884 een Staatsacademie naar Fruins voorstel aanvaardbaar oordeelde. Du Toits schoolwet van 1882 had trouwens reeds bepaald dat het hoger onderwijs een staatszaak was. 189 Ook op het lager onderwijs in Transvaal had de overheid in de praktijk grote invloed. Du Toit staat veelal te boek als een overtuigd voorstander van het vrije, christelijke onderwijs. Hij was opgegroeid in de kring van ds. G. W. A. van der Lingen (1804-1869), die bijna veertig jaren lang predikant te Paarl was; een bevlogen, ietwat excentrieke en charismatische persoonlijkheid. Tijdens zijn Utrechtse studiejaren was hij beinvloed door het Réveil en de ontwikkelingen in Nederland bleef hij nauwkeurig volgen. Van der Lingen bestreed het liberalisme in kerk en samenleving, en met evenveel kracht de verengelsing; volgens hem waren die twee kanten van hetzelfde kwaad, de geest van de Franse Revolutie. Tegenover de Kaapse onderwijswetgeving, die de godsdienstige opvoeding verwees naar de buitenschoolse uren en niet-confessioneel, neutraal onderwijs voorschreef, stelde hij het vrije onderwijs, christelijk-nationaal en kerkelijk gebonden. Du Toit was een leerling van Van der Lingens oogappel, het Paarlse Gymnasium dat in de geschiedenis van de ontwikkeling van de Afri-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen