De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 34

OM DE G E E S T V A N DE T R A N S V A A L

nierfuncties in het contact met de Transvaal en bij de selectie van landverhuizers. Du Toit en Kruger handelden naar Kuypers voorstel. De Emigratiecommissie werd overigens geen groot succes, voornamelijk overigens door de geringe belangstelling voor emigratie naar ZuidAfrika. In 1888 zocht en vond zij heil bij de N Z A V . Kuypers brief van 8/11 september 1882, hierboven aangehaald, kreeg - zeer uitzonderlijk - het opschrift mee 'Zeer confidentieel en met verzoek om terstond te vernietigen'. Dat was alleen al vanwege de weinig vleiende inhoud over enkele mensen niet onbegrijpelijk. Maar die nadruk op geheimhouding had nog een reden. Vier dagen geleden had het Hoofdbestuur van de N Z A V Kuyper buitenspel gezet bij de uitzending van een afgevaardigde naar Zuid-Afrika. Het plan met de Emigratiecommissie was zijn tegenzet en mocht dus niet mislukken. Want zijn positie in de Nederlands-Zuidafrikaanse relaties stond op het spel. De manier waarop Kuyper de betrekkingen met Transvaal aan zich trachtte te trekken had vanaf het begin ergernis opgeroepen, met name ook onder de leden van het voormalige Utrechtse Hoofdcomité. Zij hadden met enige moeite het door hem opgestelde artikel in de Statuten van de N Z A V geslikt, dat elke Nederlandse propaganda in Transvaal verbood, om te moeten ervaren dat Kuyper de N Z A V onder gereformeerde supervisie leek te plaatsen en van de betrekkingen met Transvaal een antirevolutionair onderonsje te maken. 63 Om de N Z A V te bevrijden van Kuyper beraamden daarom de voormalige voorzitter en secretaris van het Utrechtse Hoofdcomité, de professoren P. Harting en prof. mr. J. de Louter, een plannetje. Op de Hoofdbestuursvergadering van 4 september 1882, waar geen van de antirevolutionaire leden aanwezig was, stelde De Louter voor om de Utrechtse privaatdocent dr. H. F. Jonkman als commissaris naar ZuidAfrika uit te zenden. Aldus werd besloten. Jonkman was een leerling van Harting en oud-secretaris van het Utrecht Hoofdcomité. Hij was tevoren gepolst en was beschikbaar. Kuyper was woest toen hij hoorde van de coup. Hij sprak van 'de oude ... Hartingiaansche invloed' en smaalde over 'een tweede opvoering van diezelfde Burgers-tragedie ... die reeds eenmaal zoo heilloos en noodlottig voor Transvaal bleek'. 64 Maar hij kon er niet direct iets tegen doen - behalve dan de nadere inrichting van de Emigratiecom-

33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen