De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 319

BROEDERTWIST

slotte al zijn politieke functies neer. Ook L. J. du Plessis werd door de partijtop, met name ook door dr. D. F. Malan, naar de zijkant gemanoeuvreerd. 88 Tijdelijk slechts, zoals we gezien hebben: in 1940-1941 vervulde hij opnieuw een centrale rol in de strijd tussen de H N P en de OB. Maar opnieuw liep Du Plessis toen vast tegen dr. D. F. Malan. Het Afrikanervolk was in de jaren 1935-1945 diepgaand verdeeld. 89 Ideologisch en organisatorisch op drift, emotioneel labiel. Misschien waren de tegenstellingen tussen de Afrikaners nergens zo diep, bitter en persoonlijk als in Potchefstroom. Het was een ware broedertwist, soms met grote persoonlijke gevolgen. Ontgoocheld verliet bijvoorbeeld L. J. du Plessis Potchefstroom en de academische wereld eind 1946 en werd (een succesvol) zakenman - om zes jaar later terug te komen en in de jaren '50 de grootste intellectuele opponent van Verwoerd binnen de Nasionale Party te worden, omdat die de aparte ontwikkeling feitelijk stremde en verving door bevoogding. 90 Ook had het nationalisme van Du Plessis tegen die tijd een nog verdere uitdijende fase bereikt-tegenover H. G. Stoker verdedigde toen hij een verruimd Afrikanerschap dat ook Engelse tradities zou omvatten: 'Vir die blankes in die hele Suidelike Afrika sien ek in die toekoms net een volk'. 91 Nog dramatischer was het afscheid van Potchefstroom van zijn collega De Wet. Weinigen in Afrikanerkring konden C . J . H . de Wet (1887-1959) in afkomst, loopbaan en aanzien evenaren. 92 Zijn moeder was een nichtje van Paul Kruger, generaal C. R. de Wet was zijn oom, zijn vader sneuvelde bij Magersfontein en zijn moeder stierf in een concentratiekamp; vier van hun kinderen stierven rechtstreeks als gevolg van de oorlog. Zelf nam De Wet in 1 9 0 0 als 13-jarige dienst bij het plaatselijke commando, werd krijgsgevangen genomen en naar St.-Helena gezonden. Na de oorlog studeerde De Wet te Stellenbosch theologie, maar hij ging over naar de gereformeerde kerk, zette zijn studies te Potchefstroom voort, promoveerde aan de v u (1921) en werd in 1925 hoogleraar te Potchefstroom. Een actief publicist, een overtuigd Afrikaner en principieel republikein: politiek zeer geïnteresseerd en bevriend met de Transvaalse Nasionale Partyvoorman J.G. Strydom. Maar ook een kritisch en zelfbewust man. Hij was, zoals gemeld, actief betrokken bij de opbouw van de Gesuiwerde Nasionale Party in 1934, om er echter al snel afstand van te nemen en een Republikeinse beweging op te richten (1936). Zijn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen