De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 2]) - pagina 11

KEERPUNT

saties verklaard. Nelson Mandela, een jonge activistische ANC-leider, ging ondergronds en de Umkhonto we Sizwe ('de Speer van de natie', de militante vleugel van het ANC) richtte eind 1 9 6 1 zich op sabotageacties. De Veiligheidspolitie nam na korte tijd Mandela samen met bijna alle leiders gevangen en bij het Rivoniaproces (1963/64) werden zij tot langdurige gevangenisstraffen veroordeeld. Het verzwakte het verzet, maar beëindigen kon het dat zeker niet. Sharpeville was vooral ook een keerpunt in de wereldopinie over Zuid-Afrika. Tot dan werd algemeen het recht van de Afrikaners op hun nationale en culturele ontwikkeling in zelfstandigheid erkend. Men gaf hen daarbij veel krediet en hoopte het beste van het apartheidsbeleid. Maar nu had het beleid van gescheiden ontwikkeling zijn onschuld verloren. Het toonde al te duidelijk het karakter van baasschap en onderdrukking. Er ontstonden in tal van landen antiapartheidsorganisaties, de media schonken er veel aandacht aan en steeds meer kerken, instellingen, politieke groeperingen en regeringen keurden het af. Een voorbeeld van die laatste gaf de Britse premier Harold Macmiilan, die al zes weken vóór Sharpeville het Zuid-Afrikaanse parlement wees op 'de winden van verandering in Afrika', de dekolonisatie van zwart Afrika. De voormalige hoogleraar in de sociale psychologie, oud-hoofdredacteur van Die Transvaler en minister van Naturellenzaken dr. H. F. Verwoerd, premier sinds 1958, overtuigd voorstander van de eigensoortelijke ontwikkeling en vurig nationalist, reageerde met een campagne voor een referendum voor de Republiek (1961). Negenenvijftig jaren na de verloren Boerenoorlog verbrak Verwoerd de laatste banden van Zuid-Afrika met het Britse Gemenebest. Ook voor tal van Zuid-Afrikaanse blanken was Sharpeville een keerpunt. Zij lazen in het gebeuren de tekenen der tijden. De Potchefstroomse hoogleraar prof. Wikus du Plessis bijvoorbeeld schreef aan premier Verwoerd dat het tijd was voor ingrijpende vernieuwing, met geleide invoering van de democratie in de zwarte gebieden en het verlenen van vol burgerschap aan de zwarten daarbuiten. 2 In Koers stelde hij ronduit dat 'die Evangelie self [word gemaak] tot 'n boodskap van blanke baasskap'. 3 Maar Verwoerd was onvermurwbaar. Zuid-Afrika geraakte in toenemende mate geïsoleerd. W. E.G. Louw constateerde het in Die Burger.4 Voor 'die oop ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen