De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 342

'EEN

KINDERLIJKE

IDEAALSTELLING'

van onderwijs) wel. Waterink opende zijn reisverslag met de melding, dat zijn inzichten op meer dan één plaats afweken van die van zijn beide voorgangers als gasten van het Genootskap, prof. dr. G. van der Leeuw en prof. dr. N. A. Donkersloot, en dat hij zelfs principieel van opvatting verschilde met een rapport uit 1947 van de toenmalige am184 bassadeur in Pretoria, dr. P. C. Visser. Uitgangspunt van zijn betoog was, dat Zuid-Afrika veel gecompliceerder was dan hun rapportages suggereerden. Er zijn allerlei situaties en factoren, die Nederlanders volkomen vreemd zijn. En dus mag men die ook niet naar Nederlandse begrippen beoordelen. Hij verluchtte die stelling aan de hand van een tamelijk uitvoerig verhaal over de verschillende Zuid-Afrikaanse politieke partijen. Met diezelfde benadering ging hij over tot 'een tweetal organisaties, waarover in ons land allerlei misverstanden bestaan hebben en nog bestaan en over de verhouding tussen vele Nederlanders in Zuid-Afrika en vele nationalisten'. 'Ik heb getracht', aldus Waterink, 'mij in deze kwesties grondig in te werken. Ik heb niet alleen tien dagen gelogeerd bij de voorzitter van de Ossewa Brandwag, maar ik heb ook vele uren een zeer vertrouwelijke samenspreking gehad met de Voorzitter van de Afrikaaner Broederbond'. 185 De OB, aldus Waterink, is opgericht als een algemene, nationaal gerichte organisatie die naar schatting al snel 6 0 0 . 0 0 0 leden had. En aangezien het godsdienstige in Zuid-Afrika grote betekenis heeft, kregen al spoedig figuren van calvinistische huize de leiding in de Ossewa Brandwag. Het zijn lieden, die vandaag nog dikwijls van fascisme worden beschuldigd. (Als voorbeeld moge ik noemen prof. dr. H. Stoker, te Potchefstroom, die in de oorlog gevangen zat, zij het ook zonder dat een beschuldiging tegen hem werd ingebracht. Het merkwaardig verschijnsel doet zich echter voor, dat prof. Stoker de enige man in Zuid-Afrika geweest is, die een publicatie heeft uitgegeven tegen de beginselen van het nationaal socialisme van HitIer. Daarna heeft hij een boek geschreven "Van de ordeningen", dat goeddeels ontleend is aan de ideeen van dr. A. Kuyper, en waarin verwerkt zijn allerlei ideeen, die thans in de actie voor bedrijfsorganisatie tot gelding schijnen te komen, ook in Nederland, maar dat door de aanhangers van Smuts als een nationaal socialistisch propaganda-geschrift werd uitgekreten, terwijl het juist bedoeld was, gelijk ik boven reeds zeide, om tegenover de natio-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen