De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 89

VOOR

DE

BOEREN!

En heel veel geld was nodig voor de 'leeniging van den nood ontstaan door den oorlog en geleden door de weduwen, weezen enz. der strijders' in Zuid-Afrika zelf. Daarbij vervulde het Nederlandsch Bijstandsfonds te Pretoria dankzij Nederlandse steun een centrale rol.25 Met de druk ondertekende oproep aan Aan het Volk van

Groot-Brit-

tannië en het bijeenbrengen van alle pro-Boerorganisaties in een Nederlandsch Comité voor Transvaal had de

NZAV

haar algemene, nati-

onale positie bevestigd. Haar ledental steeg tot bijna 7 0 0 0 , actief in ruim veertig plaatselijke afdelingen. Er waren in de jaren 1 8 9 9 - 1 9 0 2 overigens nog tal van andere pro-Boer organisaties. Sommigen beperkten zich tot één enkele plaats, andere waren zelfs internationaal actief, zoals het Algemeen Nederlands Verbond. 26 Veel van die proBoer organisaties hadden een eigen kleur en gezamenlijk weerspiegelden zij de sociaal en levensbeschouwelijk verdeelde Nederlandse samenleving van toen. De coördinerende voortrekkersrol van de

NZAV

werd overigens alom erkend. Voorzitter ervan was sinds begin 1 8 9 9 ir. G . A . A . Middelberg, oud-directeur van de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij en een vertrouweling van Paul Kruger. Hij was gereformeerd en antirevolutionair, evenals J. A. Wormser (firmant van de uitgeverij Wormser en Höveker, Amsterdam en Pretoria), die in 1 9 0 0 ondervoorzitter werd. Ondanks Middelbergs voorzitterschap bekeek men in gereformeerde kring de

NZAV

nog steeds met enig wantrouwen, onmiskenbaar

gevoed door de herinnering aan Kuypers conflictueus afscheid van de Vereniging in 1882. Zij werden dus niet massaal lid van de algemene NZAV.

Een expliciete poging, Kuyper weer als lid in te schrijven, mis-

lukte Middelberg. Want Kuyper eiste statutenwijziging als voorwaarde. De indertijd op zijn eigen aandrang aanvaarde formule van neutraliteit had onvoldoende gewerkt en had de export van liberale opvattingen niet kunnen voorkomen, constateerde Kuyper; daarom wenste hij dat de

NZAV

voortaan beoogde acties tevoren expliciet zou voorleggen

aan de regeringen van de Boerenrepublieken. 27 Middelberg kwam Kuyper in zijn reactie slechts weinig tegemoet. Ongetwijfeld waren beiden zich bewust van het feit, dat intussen het Christelijk-Nationaal Boeren Comité in gereformeerde kring veel steun had verworven. Er zijn geen aanduidingen, dat Kuyper de hand had in de oprichting daarvan; hij heeft er ook nooit een actieve rol in

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen