De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 282

DE C O M M I S S I E

VAN

ADVIES

logieën die we sindsdien terecht hebben leren verafschuwen. Al was het maar, omdat wat sindsdien als een mythe, een ideologisch misverstand, een zelfbegoocheling aangeduid wordt, niet het geloof van een klein groepje hobbyisten was. Integendeel. De liberale econoom en bankier H. P. G. Quack, die vooral bekend gebleven is door zijn veeldelige standaardwerk over De Socialisten, bekende in zijn Herinneringen: 'Ik heb in ons land den droom van het Grooter-Nederland, door het samengaan met den Transvaal, medegedroomd'. En ook: 'Het was hard de zege van macht over recht te aanschouwen', mede omdat we 'de illusie van Grooter Nederland in Afrika voorloopig [moesten laten] varen'. Niet opgegeven dus, maar voorlopig laten varen. Quack durfde in 1913 rustig neer te schrijven, op grond van een analyse van de ontwikkelingen in Zuid-Afrika, dat de toekomst het gepleegde onrecht zal herstellen. 218 Het waren toen en later dus niet alleen jongetjes zoals de jeugdige W. F. de Gaay Fortman, het hoofd vol verhalen uit de boeken van Penning, die Boer en Engelschman speelden alsof het vanzelfsprekend was. 219 De overtuiging van Quack werd ook een generatie later dus nog alom gedeeld (De Gaay Fortman zou zijn leven lang zich zeer betrokken gevoelen bij Zuid-Afrika) 220 . Die spelende knapen waren immers de kinderen van vaders en moeders, die intensief meeleefden met het lot van het stamverwante Afrikanervolk. Zij geloofden met hart en hoofd in de droom van het Groter Nederland en de 'fyne mistieke eenheidsband' tussen Nederland en Zuid-Afrika. Zij ervoeren de realiteit ervan, soms gecombineerd met die van de gereformeerde wereld. H. H. Kuyper tenminste had die beide tijdens zijn bezoek aan Zuid-Afrika ervaren, de 'uiting van broederlijke gemeenschap en hartelijke liefde voor ons volk'. Hij kon er 'niet dankbaar genoeg zijn', schreef hij aan het eind van zijn Reisindrukken.221 Want die idee van een wereldwijde gereformeerde beweging en het geloof, dat het calvinisme koers kon geven aan het volksleven, was niet uniek. Zij was slechts een variant van het toen algemene streven naar wereldeenheid en wereldverbetering; er werden wel vreemder utopieen hartstochtelijk omhelsd. Zij paste bovendien uitstekend in de golf van nationaal gevoel, dat Nederland in het Interbellum koesterde en dat met de jaren zelfs steeds sterker werd. De wereld veranderde in

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen