De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 306

S T R Y D OM D I E

ORDES

sche wijze, bezat een antidemocratische en anticommunistische inslag, was behept met activisme, militarisme en sterk leiderschap, wilde een organische en corporatistische staat en legde nadruk op het volk, op raszuiverheid en op verbondenheid aan land en bodem. De leus van de OB was: 'My God, my volk, my land, Suid-Afrika'. Het noemde zich christelijk nationaal, conform 'eerstens wat die Woord van God leer en tweedens wat die volksverlede leer'. 39 De beweging, opgericht op zaterdag 4 februari 1939, in de consistorie van de NGK Tweetoringkerk in Bloemfontein, kreeg direct grote weerklank, als een 'vuurtjie in droë gras'. 4 Tot de toegestroomde leden behoorden allerlei intellectuele Afrikaner voormannen: dominees, advocaten en docenten. In het goed Afrikaner nationaal-gezinde Potchefstroom stonden velen sympathiek tegenover de o B . Vooraanstaande academici als de historicus A. J. H. van der Walt en de filosoof Stoker werden lid. Stokers argument, om de OB in calvinistische richting te kunnen beïnvloeden en leiden, klinkt even oprecht als naïef. Het culturele karakter van de OB geraakte al snel onder druk, nadat in september 1939 de Tweede Wereldoorlog begon. Eensgezind demonstreerden alle Afrikaner nationalistische groeperingen nog in juni 1940 voor het Republikeinse ideaal, maar met ingang van 1 januari 1941 was de Hitler-bewonderaar dr. Hans van Rensburg commandant-generaal van de OB, waarna de standpunten radicaliseerden en de verhoudingen werden steeds meer gepolitiseerd. Weldra bestreden de Herenigde Nasionale Party (dr. D. F. Malan) en de OB (dr. J. F. van Rensburg) elkaar op leven en dood om de leiding over het Afrikaner volk. Men reageerde zeer verschillend op deze situatie, zoals Stoker reeds in 1945 aangaf; zijn hierboven aangehaalde waarneming is in de historiografie sindsdien bevestigd en gepreciseerd. 41 Rector Ferdinand Postma, aldus Stoker, bedankte voor beide organisaties en koos voor zijn Kollege. Totius bleef lid van beide, omdat 'die Nasionale Partymense is my volk en die OB-mense is my volk'. Weer anderen kozen voor de HNP of daarentegen juist voor de OB, om daar 'ons Calvinistiese beginsels te laat posvaar en daar te laat deurwerk'. H. G. Stoker bleef trouw aan zijn zelfgekozen opdracht en koos voor de o B , ook al maakte die zich veel nationaal-socialistisch denken en handelen eigen. Stoker was geen nationaal-socialist, maar hij deelde

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen