De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 309

S T R Y D OM

DIE

ORDES

Ons waardeer die Nasionaal-Sosialistiese insig, dat die volk iets besonders, iets unieks, iets met een 'n eieaard is. (...) Ook het die Nasionaal-Sosialisme reg met sy bewering dat die volk 'n organiese eenheid, 'n organisme is. Die volk is meer as die optelsom van sy dele (...). Ook onderskryf ons die Nasionaal-Sosialistiese oortuiging, dat die volksgenote, afsonderlik en gesamentlik die volk moet liefhê en met hul beste kragte moet dien. In tye van nood mag selfs verwag word dat die volksgenoot sy lewe vir sy volk sal gee. As die volk in sy geheel ly, dan ly daardeur elke volksgenoot; of as 'n deel van die volk ly (dink aan ons Armblankedom), dan ly die hele volk daardeur. 44

Maar de soevereiniteit in eigen kring hielp hem dan te wijzen op de beperkingen van dat totalitaire nationalisme: 'die mens is nie net volksgenoot nie. Die mens het 'n individuele en 'n sosiale kant. Sy sosiale kant mag in 'n bepaalde opsig aan sy volk behoort, dit behoort in 'n ander opsig ook aan sy kerk, ook aan sy gesin, ens. Daarenteen het hy ook 'n individuele kant, wat intiem sy eie alleen is, aan hom as individu alleen behoort, en waarop geen menslike verband, ook nie die volk, aanspraak mag maak nie'. 45 Het calvinisme dat Stoker als 'orde' voor Zuid-Afrika aanbeval, ging dus op vele punten minstens halfweegs mee met de nationaal-socialistische gedachtegang. Geen almachtige staat maar wel een sterke staat; geen antisemitisme, wel een eigen positie voor de 'volksvreemde' joden; wel een sterk gezag, geen tirannie; geen democratie, wel een soort volksvertegenwoordiging, maar in een 'gesagstaat'. Stoker toonde zich dus ook blind voor de dynamiek van het geweld en van de demonie in fascistoïde bewegingen. Het is duidelijk, dat de droom van de vrije, calvinistische Afrikaner republiek hem dreef. Maar willig liet hij zich meesleuren door ieder, die beloofde die te realiseren. Hij vreesde geen 'verflauwing der grenzen', minimaliseerde de principiële tegenstellingen door ze 'aksiepuntverskille' te noemen. 4 6 Wij calvinisten gaan allen uit van dezelfde grondslag en beginselen als de OB, schreef hij dan ook in het afsluitende hoofdstuk van Die stryd cm die Ordes, 'Toepassing' geheten. Het calvinisme is dynamisch, kan tussen repristinatie en progressivisme een positieve bijdrage tot de problemen van de tijd leveren. 47 Dat de Hollandse calvinisten nu 'sterk en kras anti-Nasionaal-Sosialisties optree' verhindert ons hier in ZuidAfrika niet om 'skyn-Nasionaal-Sosialisties op te tree. Ons groot gevaar van volksvryheid is die Liberalisme. (...) Die grootste nood hier by

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen