Twaalfde Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 52

beschikbaar, dan die vijandig staan gekant tegen het grootste deel des volks. Over de vrijheid op onze erve kan soms zoo hoog gejubeld! Maar moeite kost het daarmee in te stemmen, wanneer men van nabij heeft leeren kennen den druk, waaronder op tal van plaatsen onze burgerij zucht, door liberale burgemeesters, notarissen etc. Luide heeft men geroepen over den dwang, vroeger op ons Staatsieven geoefend door het bestaan eener Staatskerk en do verplichting om tot die kerk te behooren, wilde men benoembaar zijn voor eenige landsbetrekking. Hoeveel hooger stond dan niet deze eeuw, die daarmee brak! Ook hier staan schijn en wezen lijnrecht tegenover elkaar. Immers, hoe staat het met de Staatskerk inderdaad ? De Gereformeerde kerk heeft zeker weinig winste geoogst van haar bevoorrechte positie. Maar toch lag in dien ouden band tusschen Staat en Kerk voor dien tyd óók een gezond beginsel, in zoover daarmede waarborg werd gegeven, dat de Staatsmacht zich niet tegen het volksleven keer en, maar zich daarbij aansluiten zou. Thans is die band verbroken. En wij wenschen hem niet opnieuw te leggen. Maar men bedriegt zich, als men meent, dat de afschaffingder Staatskerk een der grootste verschilpunten is tusschen toen en nu. Het' onderscheid is veeleer^ dat toe van Staatskerk zijn veranderd. Dat, buiten alle wettelijke bepalingen om, een religion civile heërscht, die tegen het leven der natie ingaat. Het is die Staatsgodsdienst, welke door de lagere school onder den naam van „Chi'istendom boven geloofsverdeeldheid" wordt ingegoten. Die Staatskerk mist een geschreven belijdenis en toch zijn hare formulieren scherp genoeg belijnd, om niet licht een tegenstander door de mazen van het net te laten glippen. Vroeger als Staatskerk een kerk, die ten nauwste met het ontstaan van het gemeenebest saamhing en wier beteekenis veel meer schijn was dan wezen. Nu als Staatskerk een willekeurige formatie ; niet aan het volk ontleend, maar opgelegd; waaraan strenger de hand wordt gehouden dan vroeger ooit. De eenzijdige • inrichting van het openbaar onderwijs maakt temeer gelijkstelling van het bijzonder onderwijs met het openbare tot eisch der vrijheid. Groen kwam voor die vrijheid op, toen in 1852 het Staatsexamen, tot toelating aan de academie werd afgeschaft, maar in 1853 hersteld, voor wie niet een Staats-gymnasium had bezocht. Ook in dien maatregel zag hij de uiting der vrijzinnigheidstheorie,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen