Twaalfde Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 48

XLVI

zou worden in een Protestantsche en Roomsche. Meent de Overheid dit niet te kunnen doen, laat haar dan de school teruggeven aan de Maatschappij, voor welke zij dieiien moet, was later zijn leuze. Van tweeën één: öf de openbare school rekene met den geest des volks, öf de vrije school hebbe den voorrang! Van dat alles nu heeft men in deze eeuw niets willen weten. Het Staatsgezag zweefde hoog boven de Maatschappij en zocht haar te overheerschen. Liefde voor het volk was er niet; wel bevoorrechting van een bepaalde groep, die met de inzichten der regeerders meeging, maar weerzin, onderdrukking voor alle anderen. De zoogenaamde „neutraliteit" was, gelijk Groen in 1875 zoo vlijmend scherp zeide, „een karaktertrek dezer eeuw, waarin zich de strijd tegen d^n levenden God openbaarde, waardoor het ongeloof begunstigd en het vuur van diep ingrijpende verdeeldheid ontstoken werd". Neutraal — en daarom wilde men g;een Zondagswet. Neutraal — en daarom aan de natie een school opgelegd, onbruikbaar voor den geloovigen Protestant en Katholiek. Neutraal — en daarom een Hooger Ondei'wijs, dat aan het volk niet zijn natuurhjke jsleitbezorgers geeft, maar de krachten kweekt, die het leven des volks ten onder houden! Hieriaa kwam spreker terug op hetgeen hij gezegd had omtrent de roeping der Overheid om de sluimerende krachten des volks te helpen ontwikkelen. Acht hij het onder bepaalde omstandigheden niet onverdedigbaar, dat de Overheid daartoe de taak des volks overnam, temeer klemde daarbij de eisch, dat zij dan op de wenschen des volks heeft acht te geven. Om dit met een voorbeeld duidehjk te maken, onderstelt de spreker, dat het geheele volk ééne gedachte had over de inrichting van het lager onderwijs. Dan kon de Overheid in dit geval de zaak van het onderwijs ter hand nemen, niet wijl dit op zichzelf tot haar taak behoort, maar als georganiseerde maatschappij, als orgaan van het volksleven. Dat het onderwijs op zichzelf niet tot de taak der Overheid, maar tot die der Maatschappij behoort, toonde de spreker aan met een citaat uit Thorbeoke zelf. Hoewel Thorbecke juist in •dit opzicht in de practijk geheel anders gehandeld heeft en terecht door Groen is genoemd „de man van het Staatsalvermogen ook in de Kerk en de School". Op M^elke inconsequentie Mr. Van Houten met nadruk wees in zijn „Staatsleer van Mr. J. E. Thorbeoke", waaruit de spreker enkele sterk sprekende passages voorleest, die intusschen tooneu; hoe Mr. Van Houten sinds op dezelfde klip is verzeild, bepaaldelijk wat het recht betreft van kerken om zich te onttrekken aan de Synodale organisatie, een recht toen met gloed door hem verdedigd. Ook omtrent het Hooger Onderwijs erkende Thorbecke, dat liet naar zijn aard niet tot de Staatsmacht behoort. Het is niet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen