Jaarboek 1970 Vrije Universiteit Amsterdam - pagina 38

ling over Bilderdijks Geschiedenis des vaderlands. Van Bilderdijk als historicus bleef in deze verhandeling niets over; het was in dit opzicht een complete ontmythologisering, maar tegelijk betoogde Smitskamp, dat Bilderdijk eigenlijk geen historicus was. Maar ook in deze verhandeling legde hij weer een nauw verband tussen geschiedschrijving en levensbeschouwing. De geschiedschrijver, met wie Smitskamp zich het meest heeft bezig gehouden, was Ranke. Deze heeft hem heel zijn leven geboeid. Reeds in zijn proefschrift heeft hij zich met Ranke bezig gehouden en deze was ook het onderwerp van de laatste lezing, die hij voor het Gezelschap van Christelijke historici heeft gehouden. Wat hem in Ranke boeide was enerzijds de problematiek van het historisme en anderzijds diens streven te komen tot een christelijke geschiedschrijving. De overbekende uitspraken van Ranke: „wie ist es eigentlich gewesen" en „jeder Epoche unmittelbar zu Gott" zijn voor Smitskamp steeds oriëntatiepunten geweest voor zijn historisch bedrijf. Maar hoe intensief hij zich ook door de jaren heen met Ranke heeft bezig gehouden, met hem klaar gekomen is hij, naar zijn eigen zeggen niet. Het is dienstig hierbij even stil te staan, want het biedt een aanknopingspunt voor een beschouwing over de wijze, waarop Smitskamp als historicus bezig was. Een historicus van zijn signatuur, zoals deze hiervoor geschetst is, bevindt zich dikwijls op een terrein met specifieke gevaren. Bezig zijn met geestelijke en cultuurstromingen en de dragers ervan vanuit een eigen levensbeschouwing vereist een hoge mate van zorgvuldigheid, die moet behoeden voor onverantwoorde lofprijzing en ongemotiveerde kritiek of afwijzing. Gebrek aan zorgvuldigheid kan gemakkelijk leiden tot „misbruik der geschiedenis". En deze zorgvuldigheid dient met name op dit terrein gepaard te gaan met geestelijke rijpheid en met bezonnenheid. Voor een historicus van het slag dat hij heeft willen zijn bezat Smitskamp zonder enige twijfel de nodige talenten. Hij beschikte over een gezonde kritische zin, ook ten opzichte van de geestelijke stromingen en de gestalten, met wie hij zich verwant voelde. Zonder in indifi^erent relativisme te vervallen wist hij altijd begrip op te brengen voor de situatie, waarin en het historisch milieu, waarbinnen de mensen, met wie hij zich altijd bezig heild, verkeerden. Daarom vond hij het ook in strijd met de wetenschappelijke waardigheid van het geschiedkundig bedrijf het verleden te bezien en te waarderen door de bril van het heden. Hij was ook wars van generalisaties, die de veelvormige complexiteit van de geschiedenis verdoezelden. En het waren zijn analytisch vermogen en zijn filologische zin, die hem zich steeds bewust deden zijn van die veelvormigheid en complexiteit van de geschiedenis. Deze aanleg en talenten hebben stuk voor stuk zijn publicaties gestempeld. Zij getuigen alle van zijn liefde voor de historie, 36

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen