Jaarboek 1970 Vrije Universiteit Amsterdam - pagina 35

woorden uitgelaten in zijn inaugurele oratie, die tot onderwerp had:.,Godsdienstig nationaal besefin Nederland vóór het midden der 17e eeuw" „Historia magistra vitae" luidt het in de aanhef. Een niet onbekende zegswijze, inderdaad, maar Smitskamp, gaf er een nadere explicatie van. Het is de taak van de geschiedwetenschap, zo betoogde hij, het inzicht in de historisch gegroeide situatie van het heden te verhelderen ten behoeve van de gemeenschap, die daarvan de draagster is. Dit achtte hij een legitieme opdracht, die de geschiedwetenschap en derhalve ook de historicus niet mogen verzaken. De historicus, zo besloot hij de desbetreffende passage, in aansluiting op de titel van een van Romein's opstellenbundels, werkt „in opdracht van de tijd". Deze opvatting is misschien nu, na ruim twintig jaren nog moderner en actueler dan toen. In zijn publicistische arbeid heeft Smitskamp getoond, dat hij deze opdracht van de geschiedwetenschap en van de historicus ernstig nam. Hij heeft er voortdurend naar gestreefd zijn onderwerpen zó te kiezen, dat hij aan deze opdracht kon voldoen. Reeds zijn proefschrift is daarvan een duidelijke illustratie. Groen van Prinsterer immers was destijds in de kringen van het orthodox protestantisme een gezaghebbende figuur, wiens woord op het terrein van politiek en maatschappij niet zelden kracht van wet had. Juist voor deze sector der cultuurgemeenschap, die zulk een sterke geestelijke affiniteit tot Groen had, was een wetenschappelijke, op critische zin gebaseerde analyse van diens ideeën, uitspraken en stellingen een nuttige zaak, want zij kon leiden tot een verheldering van inzicht in de situatie. Dat het ook zo werd aangevoeld, kan blijken uit een driestar in De Standaard, waarin de verschijning van het proefschrift werd aangekondigd onder het opschrift: „Van politieke waarde", terwijl er naderhand een beschouwing aan werd gewijd in A.R. Staatkunde. In dit verband kan ook gewezen worden op de door Smitskamp verzorgde uitgave van het - voor een breder publiek bedoelde - boekje: „Wat heeft Groen van Prinsterer ons vandaag te zeggen?", waarin relevante gedachten uit diens Ongeloof en Revolutie gecommentarieerd werden uiteengezet. Dit boekje had zullen verschijnen in 1941, maar dit werd verhinderd door de bezettingsautoriteiten. Hoewel dus bedoeld om richting te geven aan het denken over de problematiek van de bezettingstijd, is na de oorlog toch nog tot de uitgave ervan besloten, omdat het ook van belang werd geacht voor verheldering van de na-oorlogse situatie. Ook bij de keuze van het onderwerp voor zijn inaugurele oratie heeft Smitskamp zich laten leiden door zijn opvattingen over de taak en de functie van de historicus. De overtrekking van het nationalisme, zoals dit geschiedde in de ideologie van het nationaal-socialisme, drong tot bezinning. En daar het nationalisme ook een historisch phaenomeen is, kan een historicus een 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen