Jaarboek 1983-1984 - pagina 58

geseculariseerd en ontdaan van haar religieuze dimensie. Arbeid, en vooral creatieve arbeid kon in zichzelf een bron zijn van satisfactie en als zodanig een na te streven doel. Ook de Hervorming bracht een wending ten positieve teweeg in de waardering van het werken. Wel blijft de erkenning van het strafkarakter van vooral zware arbeid. Maar tegelijkertijd wordt arbeid een roeping en plicht voor iedereen, waarbij het waarderingsverschil tussen religieuze piëteit en wereldse activiteit vervalt, evenals de onderscheiden waardering van hoofd- en handenarbeid. Werken is goed, want daarin betoont men zich dienstbaar aan God en zet men Zijn scheppingswerk voort: beroep wordt roeping. Men was verpHcht in de uitoefening van zijn beroep te zorgen dat de maatschappij voorspoed werd gebracht. Opgevat als het bouwen aan Gods koninkrijk was werken goed, hard werken nog beter. Vruchten van de arbeid: goede oogst, grote produktie en ook winst werden gezien als tekenen van Gods zegen en dus positief gesanctioneerd. Wel verbood de ascetische Calvijn om van die vruchten te genieten. In feite hebben we hier volgens Weber de fundamenten geschetst van wat zou uitgroeien tot het moderne kapitalisme en het protestantse arbeidsethos: een plicht tot gedisciplineerd en rationeel werken, een rehgieus gefundeerde goedkeuring van winst en een puriteins ascetisme waarin geen ruimte was voor genieten en opmaken, wel voor sparen en investeren. In Tofflers 'second wave', die van de industrialisatie met als belangrijk kenmerk de splitsing van produktie en consumptie, werd met een veelheid van organisatorische principes dit arbeidsethos bekrachtigd en geëxploiteerd. Deze principes zijn: standaardisatie, specialisatie, synchronisatie, concentratie, maximaUsatie en centraUsatie. Als bindend criterium werd arbeid bijvoorbeeld door Adam Smith gezien als de grondslag van alle welvaart en vooruitgang. In de Industriële Revolutie werd werken bovendien van zijn religieuze connotaties ontdaan. In geseculariseerde vorm vinden we het voorgaande terug bij het Liberalisme, waar bovendien deze vooruitgang afhankelijk wordt gezien van het vrije spel der krachten, en armoede en werkloosheid als helaas een prijs die daarbij, hopelijk tijdelijk, moet worden betaald. Ook het Marxisme heeft niet de centrahteit van het werken als zodanig ter discussie gesteld, hoewel het zich verzet tegen de vervreemding van arbeid, die leidt tot machteloosheid t.a.v. de eigen situatie, zinloosheid m.b.t. waarden en doel van het leven en sociale isolatie. De obsessie met produktie, goederen en geld is, aldus Toffler (p. 55) niet een reflectie van kapitalisme of sociaUsme, maar van industrialisme. Het is een reflectie van de centrale rol van de markt in alle maatschappijen waarin de produktie is gescheiden van de consumptie en waarin ieder afhankelijk is van de markt in plaats van zijn of haar eigen produktieve vaardigheden terzake van de noodzakelijke levensbehoeften. Geeft een historisch overzicht al een beeld van grote diversiteit van opvattingen en waarden m.b.t. centraliteit en betekenis van werken, een cross-culturele analyse biedt 56

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen