Jaarboek 1989-1990 - pagina 88

islamitisch en pre-islamitisch materiaal ter sprake komt. Een nieuwe trend valt pas te bespeuren in de tweede helft van zijn loopbaan als hoogleraar. Ik bedoel hier vooral Attema’s artikel (1960) over Mohammed Ali Jinnah, een historische bijdrage over de stichter van een zelfstandige islamitische staat Pakistan in 1947. Dit is een met veel begrip voor historische details geschreven ver­ haal over menselijk lotgevallen en hun politieke achtergronden, dat oog heeft voor de verwevenheid van religiositeit en politiek in de jongste geschiedenis van de islam. De botsing tussen islamitisch traditionalisme en westerse beschaving vormt het onderwerp van een goed gefundeerd artikel over Modern Trends in Islam (1965; eerste versie 1953). Het thema heeft Attema tot het laatste moment van zijn loopbaan bezig gehouden; zijn afscheidscollege op 6 mei 1977 (waarin een bibliografie van Attema’s werken is opgenomen) behandelt de Egyptische denker Mohammed Abduh (gest. 1905) en zijn pogingen, de toenemende invloed van het westerse denken terug te dringen en de islam, geloof en moraal te herstellen door eigen, zelfstandige inspanning. Atte­ ma vlecht tegen het eind van zijn betoog een passage in uit Mohammed Abduh’s oevre, die hem zeer aangesproken moet hebben: Religie is de vriend van de weten­ schap, die aanmoedigt tot de studie van de geheimen van het heelal, die oproept uit te zien naar vaste waarheden en verlangt afhankelijkheid van deze in de vor­ ming van het karakter en in de verbetering van de handelingen. Ook in het oeuvre van D.S. Attema valt hiervan wat te bespeuren. Het geloof rechtvaardigt de weten­ schap; de bestudering van Arabië en de islam is dus zowel een hulpmiddel voor de exegese van de bijbel en haar Umwelt, maar ook een weg tot de waarheid van Gods woord, dat in de islam een neerslag heeft gevonden in de Koran. Het is niet verbazingwekkend dat de voormalige predikant Attema dit tot onderwerp van een met veel toewijding geschreven monografie heeft gemaakt (1962). Opmerkelijk is aldaar de conclusie dat de communicatie tussen moslims en christenen belemmerd wordt doordat de begrippen in islam en christendom hun eigen context en beteke­ nis hebben. Attema heeft hieruit nog niet de laatste consequentie getrokken, name­ lijk de noodzaak van een studie van vreemde literaturen en culturen niet uitsluitend door de bril van een perpectief buiten het vakgebied. Hier kan aantoonbare verwe­ venheid met andere disciplines tot een beperking van een objectieve bestudering van een vreemde cultuur worden. D.S. Attema overleed op 78-jarige leeftijd (20 oktober 1989) na een langdurige ziekte in zijn nieuwe woonplaats Apeldoorn. De Vrije Universiteit heeft met hem een geleerde verloren die met de hem eigen bescheidenheid Arabië en de islam bestudeerde omdat hij overtuigd was van de superioriteit van het christendom; juist daarom was voor hem het belang van de studie van Arabisch en islam aan een christelijke universiteit zoals de VU onbetwistbaar en buiten kijf. H. Daiber

86

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen