1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 92

78 sollen; wenn man aber erwagt, dass es nur zwei Riehtungen des Variïerens giebt, namlich nach der Plus- und nach der Minusrichtung, so erkennt man, dass die Aussicht auf eine Majoritat nach der einen oder der anderen Richtung weit grosser ist, als ein völliges Gleichgewicht der beiden Riehtungen, etc. i) Ook de ,grenzenlooze willekeur" van Moleschott betreft zijn eigen redeneering, want waar dit zeker geen gebruikelijk epitheton ornans is, voor die actie van het intellect, waarbij 't de middelen gebruikt tot bereiking van het doel, of waardoor het een plan ten uitvoer brengt, hoeveel te minder zal dit van toepassing zijn van het Hoogste Intellect. Inzonderheid herinner ik hier aan: das Weltgesetz des kleinsten Kraftaufwandes van Portig. Hoe onjuist Moleschott's conclusie is, kan ook blijken uit de woorden van Reinke: ,Sowohl im Causalprincip, wie auch im Finalprincip tritt uns ein Abhangigkeitsverhaltniss entgegen. Dies Abhangigkeitsverhaltniss, in dem die einzelnen Lebenserscheinungen zu einander stehen, gibt sich in jedem Einzelfalle als ein nothwendiges zu erkennen, und darum verbindet unser Denken die Causalitat und die Finalitat zu einer höheren Einheit, der logischen Nothwendigkeit, wie das von E. Hartmann in klarer und überzeugender Weise ausgeführt worden ist. Ph. de ü . II S. 448, IV S, 455." 2) Maar Donders! Hij heeft toch de harmonie verklaard in zijne beroemde rede 3) en aan het slot van zijn betoog den doodsteek gegeven aan de teleologie met deze machtige woorden: ,Wie het doel durft uitgeven voor den grond der harmonie, hij wordt afgewezen voor den regtbank der wetenschap; want in de onvergankelijke bladeren van het wetboek der natuur, waarop hare uitspraken gegrond zijn, staat met onuitwisbare letteren geschreven: gewoonte, oefening, erfelijkheid."

1)

A. Weismann, Vortrage über Deszendenztheorie, 1904 2e Aufl., 2ter

Band, pag. 111/112. 2)

J. Eeiiike, Theoretische Biologie, pag. 75.

3)

Donders, De Harmonie van het dierlijke leven de openbaring van

wetten, 1848.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen