1906-1907 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 110

96 jStofibildende" krachten. „Diese Krafte wirkeu mit energetischeu Mitteln, sie selbst zeigen iudess keine Beziehungen der Aequivalenz mit mechaniseher Energie". Door een fout in de redeneering noemt Reinke die niet-energetische krachten later „Krafte zweiter Hand", daar deze juist primaire krachten zijn. Dat de geheele strijd tegen de teleologie op vooroordeel berust, wordt door Reinke zeer goed ingezien: a Es beruht auf einem materialistische Vorurtheil, wenn man glaubt teleologische Betrachtung aus ihrem Bereich ganz verbannen zu können. Das bestreben lauft darauf hinaus, den Unterschied zwischen Organisch und Anorganisch, zwischen Belebt und Unbelebt aufzuheben, welchen Trug wir nun wiederum leicht auf die gewohnte, so oft aufgedeckte Verwechslung von Inhalt und Form zurückführen können. Ueberall wo Bewusstsein oder Seele, die metalogische Synthese von Einheit der Vielheit, von Ganzheit unendlich vieler Theile auftritt da wird die causale Betrachtung nichts bis zum letzten Ende erklaren können, — die Naturforscher müssten denn vorher gelernt haben, unendliche Summen zu addieren; — da ist die Zweckbeziehung die einzige Leuehte im Dunkel des unendlichen". i) In dezen vorm gezegd, zal menigeen dit nog toe willen geven, 't Doel is dan een heuristisch princiep, dat dienst kan doen zoolang de causaalverklaring onvoldoende is; 't heeft dan geen objectieve waarde; 't is slechts subjectief, regulatief, zooals ook Kant aanneemt. Doch deze beteekenis is niet degene die ik er aan hecht, 't Doel heeft realiteit, objectieve waarde. Er gaat kracht van uit: en causae finales zijn die krachten, die 't doel, d. i. 't einde van eene serie ten einde brengt, realiseert, en dat kan 't omdat, ofschoon 't in de zichtbare werkelijkheid 't laatste is, toch reeds bestaat, ideëel, in de gedachte bestaan. Dat de finaliteit nooit door de causaliteit kon worden vervangen wordt zeer duidelijk uiteengezet door Janet: ^} 1) Eeinke, Th. Biol. pag, 398. 2) P. Janet, Les causes finales, quatr. edition, pag. 71.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen