1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 78

72 van geven, dat dit toch volkomen anders is dan w a t voor de andere terreinen als irrationalisme w o r d t aangeduid. H e t geloof onderstelt den deemoed, het zich zonder voorbehoud in zijn overleggingen gevangen geven tot gehoorzaamheid aan hetgeen w e r d geopenbaard. Z o o k a n het geschieden, en het is werkelijkheid, dat door d e d w a a s heid der prediking zalig w o r d e n die gelooven. D e heer Hendriks merkt op : Bij alle verschijnselen in de natuur, staan wij altijd weer tegenover het wonder. Als voorbeeld aan de geneeskunde ontleend, noemt hij b.v. de spierwerking, men kan daarover wel boeken vol schrijven, maar w a t spierwerking eigenlijk is, w e t e n wij niet, zelfs w o r d t het hoe langer hoe moeilijker te verstaan. W a t wij w a a r n e m e n , trachten wij te omschrijven en te begrijpen, toch blijft ieder ding in wezen een mysterie. Dit moeten wij d a n op de een of a n d e r e wijze trachten te benaderen, b.v. langs irrationeelen weg. V a n een synthese tusschen beide kan dus geen sprake zijn. Rationalisme en irrationalisme zijn beide pogingen om het mysterie te benaderen. M a a r het mysterie blijft, ondanks alle openbaring en alle w e t e n s c h a p . D r Popma (Apeldoorn) wil graag onderscheid maken tusscher rationeel, irrationeel, rationalistisch en irrationalistisch. W a n n e e r w e spreken van irrationeel, schijnen Vi^e onzen kijk door het rationeele te laten beheerschen in dien zin, dat het niet-rationeele, dat van anderen a a r d is dan het rationeele, om die reden irrationeel genoemd wordt. Spreken w e van rationalisme, dan doelen w e op een beschouwing, die het niet-rationeele tot het rationeele poogt t e herleiden. N o e m e n we nu het niet-rationeele irrationeel, dan is er gevaar, dat de moeilijkheid, die rees bij het gebruik van het w o o r d irrationeel, terugkeert bij gebruikmaking van ,.irrationalisme", bovendien nog verzwaard doordat ,,irrationalisme" ,,rationalisme" onderstelt, daar eerstgenoemd w o o r d een verzet tegen het rationalisme beteekent. D a a r n a a s t komt nog een andere kwestie. W'oorden als rationalisme en irrationalisme beteekenen in de geschiedenis opgetreden stroomingen, w a a r d o o r hun gebruik vanzelf leidt tot de vraag n a a r h a a r historische gestalte. M e n spreekt wel van irrationeel, w a n n e e r een contradictie in het spel is. Daarbij is echter groot verschil. W i j ontmoeten d e contradictie o.a. bij Heraclitus, bij H e g e l en in het moderne existentialisme; de heraclitische is wellicht als dyamistisch te typeeren. de hegelsche is idealistisch en om die reden niet irrationalistisch. de existentialistische daarentegen is uitgesproken irrationalistisch. T e n slotte rijst nog de v r a a g : op welk plan staan de door ons onderzochte en onze eigen vragen en uitspraken? Vraagsteller heeft in zijn eigen vak wel eens b a a t gevonden bij de onderscheiding tusschen profetie, confessie en philosophisch thema, al gaan d e z a we] eens in elkaar over. V a a k komt er verheldering, w a n n e e r we vragen : op .welk plan staat de door on? onderzochte vraag, en op welk plan onze uitspraak dienaangaande? Vraagsteller verzoekt den inleider

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen