1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 56

50 Paulus schreef : „Doch wij prediken Christus den gekruisigde, den Joden wel een ergenis en den Grieken een dwaasheid, maar hun die geroepen zijn beide de kracht Gods en de wijsheid Gods." En bij Tertullianus lezen we : ,,De Zoon van God is dood. Ik geloof het omdat het dwaasheid is. De Zoon van God is begraven en opgestaan. Het is zeker, omdat het onmogelijk is." Dit credo quia absurdum bleef eeuwen lang het kenmerk en de kracht van het Christendom. Dan komt de scholastiek en voert de kerk op ratioanalistische wegen. De rede tracht alles te verklaren tot er geen moeilijkheid, geen tegenstrijdigheid, niets irrationaals meer overblijft. En dan komt plotseling een nieuwe en hevige uitbarsting van irrationalisme in den vorm van de Reformatie. Luther wilde de rede uitdrijven uit het geloof. Hij wilde niets goeds van haar horen en gebruikte er een scheldwoord voor, dat ik maar niet zal herhalen. Ook Calvijn heeft de moed, waar hij het nodig oordeelt, tegen de menselijke rede in te gaan. Hij verdoezelt het irrationale element niet, integendeel, hij plaatst het op de voorgrond. Het Christelijk mysticisme, dat als onderstroom zijn leven in en buiten de kerk had voortgezet, ook in de dagen van de opperheerschappij van de scholastiek, verwierp principieel elke poging om hogere kennis te bereiken door middel van de rede. De verlichting, die de mystieken zochten, was alleen bereikbaar in een toestand, waarin de geest zich vrijgemaakt had van alle verstandelijke begrippen. ,,Alleen in blindheid en onwetendheid", zo schreef een van hen, ,,en zonder de krachten van het redelijk verstand, is de ziel waarlijk bereid om te horen wat de geest te zeggen heeft". De officieele Roomse kerk zelf stond weliswaar sterk onder de invloed van de scholastiek en had daardoor veel overgenomen van de leerstellingen en denkwijzen van de rationalistische filosofie van Aristoteles, maar toch overheerst in haar riten en in haar sacramenten het irrationale element. Gedurende het tijdperk van de verlichting hielden de Pausen niet op te verklaren, dat de menselijke rede ondergeschikt is aan de onbegrijpelijke waarheden der Openbaring Nog in 1864 verklaarde Paus Pius IX het geloof, dat de Rede de enige scheidsrechter zou zijn tussen waar en onwaar en de sleutel tot alle waarheid, voor een vervloekte ketterij. Het Vaticaans Concilie van 1870 slingerde met zijn herhaalde plechtige ,,Anathema sit" zijn banbliksems naar het rationalisme van die tijd. Juist om zijn irrationale grondslagen werd het Christendom zo heftig aangevallen door de mannen van de verlichting. Voor de Franse encyclopaedisten van de 18e eeuw was de Godsdienst het laatste bolwerk van het irrationale. Als het Christendom maar eenmaal overwonnen en uitgeroeid was, zou de heerschappij van de rede voorgoed gevestigd zijn. Men groef prachtige rechte kanalen van de bergen der praemissie naar de zeeën der conclusie. Langs

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen