1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 105

99 kalischen Grosze darm besteht, dasz bestimmten physikalischen Objekten bestimmte Z a h l e n zugeordnet w e r d e n sollen Solange nicht festgelegt wird, wie diese Z u s c h r e i b u n g geschehen soil, ist die Grooze selbst noch nicht festgelegt, und die A n g a b e n uber sie smd smnlos" Bavmk nu meent, dat hier te weinig a a n d a c h t d a a r a a n geschonken wordt, dat er in de natuurkundige begrippenvormmg drie stadia te onderscheiden vallen Hij licht dit toe aan het begrip temperatuur H e t eerste stadium is het voorvvetenschappelijke, waarbij op grond van dagelijkse, oppervlakkige, zmtuigelijke indrukken een vaag begrip van w a r m t e en w a r m t e g r a a d gevoimd w o r d t H e t tweede stadium IS dat van de wetenschappelijke thermometrie Deze slaagt ei m met behulp van bepaalde afspraken of conventies ( v a n d a a r de naam conventionahsme voor de kennistheoretische richting, die m dit afspraken maken het eigenlijke ziet), aan de reeks, w a a r i n men de koudere en w a r m e r e lichamen gerangschikt kan denken, een bepaalde schaal van getallen toe te voegen H e t derde begint met de vraag n a a r w a t ,,eigenlijk" aan de w a r m t e ten grondslag ligt en d e afsluitende definitie m de n a t u u r k u n d e luidt volgens Bavmk temperatuur is de gemiddelde bewegingsenergie der moleculen H e t conventionahsme nu is geneigd, zowel het eerste als het derde stadium te negeren — Ook bij het begrip tijd kan men gemakkelijk het eerste en het tweede stadium herkennen Kinderen en primitieve volken hebben begrip van tijd, hoewel zi) tijdmeting niet kennen Deze vormt eerst het tweede stadium H e t derde stadium w o r d t voor , tijd" niet n a d e r door Bavmk aangegeven Deze critiek van Bavmk maakt op mij toch geen geheel bevredigende indruk Allereerst dit het lijkt mij geen woordenspel er op te wijzen, d a t C a r n a p , zowel m d e eerste als m de tweede volzin van het bovenaangehaalde, het heeft over ,,physikalische G r o s z e " D e op zich zelf m i juiste opmerking over het voorwetenschappelijke stadium van de begrippenvormmg raakt daarom met C a r n a p ' s bewering M e t , physikalische G r o s z e " kan moeilijk iets anders bedoeld zijn dan een m de wetenschappelijke n a t u u r k u n d e gevormd en gehanteerd begrip Hoeveel nadruk daarbij ligt op ,,Grosze", of dat het w o o r d vervangen zou kunnen w o r d e n door het zo moeilijk vertaalbare , entity", moge m het midden gelaten worden, maar, als Bavmk aan de positivisten tegenwerpt, dat, vóór de uitvinding van de thermometer, volgens hun beschouwingswijze, het begrip temperatuur dus eigenlijk zinloos geweest zou zijn, zou ik toch willen opmerken, dat er m die tijd inderdaad van een ,,physikalische G r o s z e " geen sprake w a s In de tweede plaats • het voorbeeld van temperatuur liikt me minder gelukkig gekozen, o m d a t de vorming van het wetenschappelijke begrip hier toch wel m zeer n a u w verband staat met de metingen en de metingen zeer sterk tot verheldering van het begrip hebben bijgedragen Als m^n Kirstine M e y e r ' s interessante

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen