1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 94

8S ben : de phantasieën, dromen, hallucinaties, doet nu Schelling en vooral Fichte vragen of niet elke bewustzijnsinhoud te danken is aan een soort ,,unbewuszte Production". Deze vraag lijkt in het geheel niet voor oplossing vatbaar, omdat slechts de verschijnselen, zoals deze in het bewustzijn optreden, gegeven zijn en niet hun bron. En een verschijnsel is het niet aan te zien of er iets is, dat in hem tot verschijning komt, dan Vv^el of het slechts phantasie is. Of scherper : uit de gesloten kring der vers.chijnselen kan men principieel niet komen. Men tracht ze immers te verbinden met iets wat zelf geen verschijnsel is, met iets dus dat niet in het bewustzijn op kan treden. Tevens zien we echter, dat het realiteitsprobleem in deze vorm niet alleen onoplosbaar, maar een schijnprobleem is : deze realiteit is een volkomen leeg begrip. Het begrip is dan ook op een wonderlijke wijze gevormd, namelijk als oorzaak der verschijnselen. Oorzaak is echter een term die gevormd is ter kenschetsing van relaties van verschijnselen t.o.v. elkaar, een term die dus ligt in het gebied van het doorzien en niet in het gebied van het weet hebben van. Oorzaak is geen relatie tussen een vers,chijnsel en ,,iets" wat geen verschijnsel is. W e hebben hier te doen met een ontoelaatbare grensoverschrijding. De reden dat het realiteitsproblecm zo tot schijnprobleem wordt, is gelegen in de methode. Elke poging om realiteit af te lezen uit de verschijnselen en voorstellingen, zoals deze in ons bewustzijn aanwezig zijn, is tot mislukken gedoemd, zoals boven aangetoond is. Ik wil dit met een beeld verduidelijken. Een experimentator en een theoreticus werken samen. De theoreticus krijgt de feiten van den experimentator, zijn opgave is het onderzoeken van het verband der feiten (doorzicht), maar het is hem onmogelijk zijn gegevens aan te zien, of het feiten dan wel phantasieën van de experimentator zijn. De experimentator echter ervaart de realiteit in zijn handelen, vaak zelfs juist in zijn mislukkingen en in het niet uitkomen der verwachtingen. In den mens gaan nu theoreticus en experimentatod samen. De poging de realiteit af te lezen uit de verschijnselen, zoals deze in het bewustzijn voorhanden zijn, komt overeen met het pogen van de theoreticus het zijn gegevens aan te zien of het feiten dan wel ficties zijn. Zulk pogen achteraf, los van het ervaren, is absurd. Alleen in het beleven ervaren we de realiteit. Het realiteitsprobleem is dus geen zuiver wetenschappelijk probleem en is alleen te beantwoorden als het gehele leven met zijn ervaren, ondergaan, handelen enz. er in betrokken wordt. Juist in de ervaring beleeft de mens, dat de verschijnselen onafhankelijk zijn van zijn wil. En deze beleefde onafhankelijkheid is het, die we uitdrukken door het woord realiteit. De positivisten gaan dan ook te ver als zij om ,,unverbindbarkeit" van begrippen te vermijden realiteit identiek verklaren met de bewustzijnsinhouden. Daardoor verwaarlozen zij de reëele ervaring : de onafhankelijkheid van de verschijnselen ten opzichte van het ik. En hiermee hangt tevens samen, dat

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen