1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 95

89 zij het ,,ik" identiek stellen aan de min of meer constante bundel der bewustzijnsinhouden. Dit is onjuist, w a n t het ,,ik" is immers evenmin een zuiver wetenschappelijke term als de realiteit en gaat evenmin in bewustzijnsinhouden op, maar het ,,ik" beleeft men evenzeer als de realiteit Of sterker : ik en realiteit zijn in zekere zin, n a m e melijk voor het bewustzijn, complementair; men beleeft ik en realiteit tegelijkertijd en onafscheidelijk verbonden in de ervaring, dat de verschijnselen onafhankelijk van het ik zijn, zodat ik en realiteit elkaar a.h.w. in het bewustzijn ontmoeten zonder zelf verschijnsel te zijn, d.w.z. zonder zelf als structuur in het bewustzijn op te treden. H e t probleem is hierdoor geen kennistheoretisch probleem meer, dat met logische middelen op te lossen zou zijn. Realiteit kan men alleen beleven. Z o zegt dan ook Reichenbach *) : ,,Die Begründung dieses Realitatsbegriffs stützt sich vor allem auch auf den U n t e r schied von W a h r n e h m u n g und Vorstellung. Die Passivitat in der W a h r n e h m u n g ist ein letztlich nur qualitativ zu charakterisierendes Erlebnis, dasz der normale Mensch intuitiv vollzieht; gerade durch dieses Erlebnis gewinnt die W a h r n e h m u n g für ihn die Bedeutung einer ,,Kunde" von unabhangig von ihm existierenden D i n g e n " . W a t men wèl met logische middelen kan laten zien is. dat de twijfel, die tot het probleem voert, geen bestaansrecht heeft. Dit deed Moritz Geiger in een discussie, die volgde op een voordracht van Nicolai H a r t m a n n voor het Kant-Gesellschaft, getiteld ,,Zum P r o blem der Realitatsgegebenheit". Zijn redenering w a s ongeveer als v o l g t : in het gewone leven nemen w e alles zoals het zich aandient: als ik een huis zie, ga ik er vanuit, dat het er ook is — ik begin met zekerheid. M a a r nu blijkt in sommige gevallen, dat ik me vergis, droom, hallucineer enz. Hieruit laten zich nu volgens Geiger twee conclusies trekken, één onjuiste en één juiste. De onjuiste is : omdat veel w a t zich als reëel opdringt schijn is — kan alles schijn zijn. D e juiste is,: omdat veel w a t zich als reëel opdringt schijn is, kan ook datgene, w a a r ik in een bepaald geval mee te doen heb, schijn- zijn. D a t de eerste conclusie ontoelaatbaar, de twee juist is, kunnen w e inzien door ons af te vragen, hoe w e tot de conclusie komen met schijn te doen te hebben. Dit merken we namelijk altijd eerst achteraf, door botsing met andere feiten. ..Deshalb kann zwar beliebig vieles Einzelne T a ü s c h u n g , T r a u m , Halluzination sein, niemals aber die Realitat als G a n z e s : die Verallgemeinerung von vielen Realitatstauschungen dahin, dasz alles T a ü s c h u n g sei, ist falsch, weil sie die V o r a u s s e t z u n g aufhebt, unter der allein etwas als T a ü s c h u n g erwiesen w e r d e n k a n n " . Ik kom nu terug op de onderscheiding ,,weet hebben v a n " en ,,doorzien". N a het bovenstaande zal het duidelijk zijn, dat deze onderscheiding niet een scheiding kan zijn. W e e t hebben van gaat *) Reichenbach, Hdbch d. Physik IV. kap. I.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen