1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 103

97 het onder zijn a a n h a n g e r s en voorvechters zoveel grote n a t u u r k u n digen heeft en gehad heeft, ik noem slechts namen als Einstein en M a c h , Meermalen is d a a r o p reeds gewezen; ik moge hier d e a a n dacht vestigen op de vrij recente beschouwingen van Clay dienaang a a n d e in zijn voordracht, gehouden op het symposion over ,,Aanen inzichten der N a t u u r k u n d e " te Utrecht, 13 M a a r t 1943, In verschillende bewoordingen w o r d e n d a a r de positivistische hoofdstellingen weergegeven : ,,Het neopositivisme gaat van de stelling uit, dat een uitspraak ( S a t z ) , w a a r v a n niet kan worden aangegeven op welke wijze ze aan zintuigelijke waarneming te toetsen is, zinloos is" (p, 2 0 1 ) . ,.Het positivisme m.eent, dat het onnodig en zonder zin is, een werkelijkheid te onderstellen, w a n n e e r niet kan w o r d e n a a n gegeven op welke wijze de onderstelling zintuigelijk of door beleving is te toetsen". E n dan w o r d t aan het voorbeeld van de atoomhypothese, door niemand minder dan M a c h veru^orpen, omdat atomen toch niet w a a r te nemen zouden zijn, getoond hoe de genoemde stellingen tot onjuiste gevolgtrekkingen kunnen leiden en dus in hun algemeenheid zeker te ver gaan. O o k deelt C l a y mede, dat Planck, die eenmaal overtuigd positivist w a s , zich in een van zijn geschriften beklaagt, dat die positivistische overtuiging hem lange tijd heeft weerhouden voldoende w a a r d e te hechten aan de atoomkinetische theorieën van Boltzmann en in die richting mede te werken aan de opbouw van de physica. Leidt het positivisme bij sommige zijner eminenste vertegenwoordigers tot uitkomsten en beschouwingen, die de ontwikkeling der n a t u u r k u n d e belemmerd hebben en ook door vele natuurkundigen van meet af aan o n a a n v a a r d b a a r qeacht zijn, zo kan wie de eenheid zoekt van zijn Christelijk geloof en zijn wetenschapsbeoefening, er zich zeker niet in vinden. Ik sprak reeds van d e aantrekkelijke zijde van het positivistische streven, m a a r hoe sympathiek ook moqe wezen dat intense streven n a a r helderheid, n a a r verder w^illen komen, n a a r scheiding tussen u^at men wèl en w a t men niet helder inziet, n a a r étappes-gewijze verder doordringen, zo is toch de allesoverheersende betekenis, die a a n de rede, aan het verstand, a a n het intellect toegekend wordt, of hoe men het verder wil noemen, o n a a n v a a r d b a a r . Bij de positivisten heerst d e r e d e over recht en ethiek, over kunst en godsdienst. V o n Mises eindigt de samenvatting van zijn boeiend geschreven : ..Kleines Lehrbuch des Positivismus" (1939) a l d u s : ,,Von der Z u k u n f t erwarten wir, dasz in zunehmendem M a s z e wissenschaftliche, d.i. in verbindbarer Form formulierte Erkenntnisse das Leben u n d die Verhaltensweisen der Menschen regeln w e r d e n " . En d a a r aan vooraf gaat: ,,Die Religions.systeme sind metaphysische W e l t e r k l a r u n g s v e r s u c h e , die mit dem Ziel der Aufstellung von Verhaltensnojmen unternommen w e r d e n " . E n op andere plaatsen : ,,Ein groszes. viel umfassendes Gebiet wissenschaftlicher Scheinprobleme stelt die Theologie d a r " . „ D i e

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen