1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 130

i22 operatoren, dat zijn die voorwerpen, die dergehjke energietransformatorenprossen leiden. Deze centrale figuur heeft de tendentie de mens in de moderne techniek uit te schakelen. In de eerste plaats beoogt men met de technische operator het in dienst stellen van natuurlijke energiebronnen. Niet de ontdekking van deze bronnen is belangrijk, maar de uitvinding van het transformatieproces. (Men kende aan W a t t . ) In de tweede plaats bedoelt de technische operator een overdracht van menselijke vaardigheid op het technische ding. (Men vergelijke een vijl en een schaafbank.) Verder wordt de opeenvolging der onderscheiden handelingen niet meer door de mens, maar door middel van de automatische functies der machine gecontroleerd en behartigd. Thans het bondgenootschap van economie en techniek, of beter, het ingevangen zijn van de techniek in de onderneming. De gevolgen daarvan zijn bekend genoeg. De techniek kon zodoende wel snel tot ontplooiing komen, maar kreeg een tot voor kort eenzijdig economische gerichtheid. Ook kwam haar interne zelfstandigheid daardoor lange tijd in de verdrukking. Aan de techniek heeft omgekeerd de onderneming haar zelfstandigheid, of anders, de verwerkelijking van de souvereiniteit in eigen kring van het bedrijfsleven te danken. Maar dat niet alleen. Het economisch complex werd de beslissende factor in het maatschappelijk leven. Het ging zijn stempel zetten op geheel de cultuur en op het verkeer der naties. Op dit punt maken we in onze dagen een opmerkelijke verschuiving mee. Er is een streven om de hegemonie van het bedrijfsleven te breken door haar te beroven van haar motor, de techniek. En de rover is de staat. De vervlechting van de techniek in de onderneming verschuift langzaam maar zeker naar een vervlechting van de techniek in het staatsapparaat. Het communisme en het staatssocialisme hebben beide dit punt als een der voornaamste op hun programma staan. De verwerkelijking ervan loopt parallel met de neutralisering van de handel. Zij, die in het socialisme menen, dat men het bedrijfsleven kan neutraliseren, dat men het economische kan afromen van de technische productie zonder meer, d.w.z., zonder dat de staat de arme technische wees onder zijn hoede neemt, blijven in gebreke om duidelijk te maken, hoe het dan verder zal moeten gaan met de techniek. Naarmate het oorlogspotentieel van groter gewicht wordt, is de neiging tot overdracht van de techniek ook in de democratische staten merkbaar. Men denke aan de atoomenergie. In de derde plaats noemde ik de relatie van techniek en wetenschap. Hoe was het mogelijk, de mens in de techniek in belangrijke mate uit te schakelen? Hoe was het mogelijk, want dat was een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen