1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 124

116 de techniek". „Morele verbetering door de techniek". W a r e verlossing der mensheid door de techniek". „De technicus door zijn werk de edele mens, waarop de hoop der toekomst gevestigd is". En soortgelijke leuzen meer. Hier is blijkbaar de wijsheid in het verstaan van onze tijd, óf de moed der waarheid nog niet doorgebroken. Evenmin als in het oude socialisme, dat zijn vooruitgangsgeloof nog fundeert in de techniek en dat de deterministische lijn van M a r x volgt. Het communisme i§ veel rijper en beter in faze met onze tijd. Het volgt de klassenstrijd- en geweldlijn van M a r x. Dit communisme en het nationaal-socialisme zijn exponenten van onze tijd, vruchten aan de boom van het nihilisme. Maar daarvan straks meer. De cultuurfilosofen van grote allure zijn over onze in de techniek gefundeerde cultuur pessimistisch gestemd en de sterksten onder hen zijn nihilisten ( H e i d e g g e r , N i e t z s c h e ) . Deze laatsten erkennen geen norm meer; zij worden verteerd door het niets. Eigenlijk zijn het twee vormen van nihilisme, waarmee we in onze dagen in aanraking komen. Het nihilisme van hen, die over onze crisis denken en een normloze werkelijkheid aanvaarden. En het nihilisme van hen, die over die crisis niet denken en die zich inkapselen in het leven. Over deze mensen, deze bijproducten der moderne techniek, struikelt men op onze straten, 't Zijn zij, die zich laten leven, die de feiten tot wet maken, die de verantwoordelijkheid uit hun gezichtsveld bannen, die niet meer geloven in het menselijk ondernemen. Zij wentelen mee in het circus en zien er voor, noch achteruit meer aan. Zij zien geen zin meer in de geschiedenis, daarom kennen zij geen zin meer in hun bestaan. En erger nog, zij hebben met een verbijsterende vanzelfsprekendheid afgerekend met de bezinning. ,,Über den Tag hinaus werfen sie kaum noch ziele". In hen kon H i 11 e r's mythe, kan de leugen van ,,De Waarheid' wor'tel schieten. W a n t w^aar of onwaar, iedere plank, die onze cultuurdrenkeling toegestoken wordt, grijpt hij aan; zichzelf zwemmend redden wil hij niet meer. Hij wil alleen maar houvast, een ander mag voor hem denken en richting aanwijzen. Hoe is deze nihilist te begrijpen en welke betekenis had de moderne techniek in zijn ontstaan? Ziedaar vragen, die ons bezig zullen houden. W e moeten de moderne mens en ook de nihilist in verband met zijn milieu leren verstaan. Ik wil daarom ook een korte schets van dat milieu geven. Eerst in een woord: verval. Dan aan de hand van enkele facetten. Religieus: Wij hebben te doen met de erfenis van het humanisme, dat de mens in het centrum der levensbeschouwing plaatste. Dit humanisme was in de wortel aangetast door de saecularisatiebacil. De uitkomst heeft het bewezen. De godloochening is een openbare belijdenis geworden, zelfs als zij niet uitgesproken wordt; de uiter-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen