1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 80

72 geven in het vraagstuk van de verhouding van geloof en natuurwetenschap. Het was emancipatie van de kerkelijke traditie, welke inspireerde tot de moed om de natuurwetenschappelijke bezigheid voort te zetten tegen de wil der kerkvorsten. M e n n i c k e heeft dit proces boeiend beschreven, is) Het oude wereldbeeld veranderde met het ontdekken der, natuurwetten. Dit bracht een geweldige schok toe aan het aan de traditie georiënteerde bewustzijn. Deze schok kreeg zijn grote betekenis, omdat de geestelijke conceptie, waaruit hij tenslotte opkwam, op de duur absoluut juist bleek te zijn, de conceptie n.l. dat wij temidden van een kosmisch gebeuren staan, dat doorgaans beheerst wordt door wettelijke verhoudingen, die de menselijke geest nagaan en steeds nauwkeuriger vaststellen kan. Hier kreeg de mens dus een gebied in handen, waarop voor hem de traditie niets te betekenen had, waar hij zich integendeel meester van de traditie kon maken, omdat hij bewijzen kon, dat zij fout was. De ontdekking van de natuurwetten deed de illusie ontstaan, dat men met deze sleutel alle deuren geopend, dat met dit beginsel alle raadsels opgelost konden worden. Het begrip natuur werd voor eeuwen het leidende begrip. De ontdekte natuurwet werd Godegelijk. Tegelijk kwamen hier pas de kansen los voor de menselijke rede. De natuur van het menselijk organisme, van de menselijke ziel, van de menselijke geest — en dus de wetriiatigheden daarvan — leren kennen, betekent, meende men, de oplossing vinden van alle problemen, die in het individuele en sociale leven der mensen gesteld zijn. De mens beschikt over de ratio als het orgaan, met behulp waarvan hij principieel alle wetteil kan leren l^ennen en toepassen. Er werd op die manier een streven ontketend, dat zijn draagkracht in zichzelf draagt. Sapere aude; heb de moed je verstand te gebruiken. Onder de invloed van dit Renaissance-denken staat, ondanks het sindsdien mede door F r e u d en N i e t z s c h e zo sterk gestimuleerde irrationalisme, nog altijd vrijwel de gehele moderne wereld. Het Christelijk geloof is vereenzelvigd met de traditie, want het kon bok in zijn eigen en leidend karakter niet worden geduld. En het denken met al zijn gewrochten, natuurwetenschap en techniek incluis, staat souverein tegenover de traditie. Meer dan eens h.éeft men het een van de rrieest tragische momenten der cultuurgeschiedenis genoemd, dat E r a s m u s en L u t h e r , Renaissance en Reformatie elkaar niet hebben kunnen vinden. Tenslotte echter is hier toch niet anders aan de orde dan het oerprobleem van het menselijk geslacht. De mens heeft zichzelf koning gemaakt in zijn onwil om voc^r de souvereiniteit -yan God te bukken. Hij heeft de grenzen van zijq vrijheid niet willen erken-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen