1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 145

SIR JAMES JEANS t DOOR

Dr W . J. A. S C H O U T E N

Het is al weer enige tijd geleden, dat Sir J a m e s J e a n s overleden is. Tot nog toe ontbrak de gelegenheid om in dit tijdschrift zijn nagedachtenis met een kort In Memoriam te eren. Maar toch willen we dit niet verzuimen. Als we er ons rekenschap van geven, dat J e a n s aan de wetenschap is ontvallen, dan gaan onze gedachten onwillekeurig uit naar die andere grote Engelse schrijver, Sir A r t h u r E d d i n g t o n , die in vele opzichten zijn evenknie was. Het is wel merkwaardig, dat Groot Brittannië tegelijkertijd twee schrijvers over natuurfilosofische onderwerpen van zo unieke begaafdheid heeft voortgebracht. Het is moeilijk te zeggen wie van hen beiden de grootste verdienste heeft. E d d i n g t o n s prestaties op wetenschappelijk gebied zijn waarschijnlijk groter dan die van J e a n s . Beiden hebben zij met hun boeken millioenen lezers bereikt. Maar de boeken van J e a n s zijn vermoedelijk nog meer gelezen dan die van E d d i n g t o n . Als we hen vergelijken, dan valt het op, dat J e a n s meer de man is geweest die studie maakte van de grondslagen der natuurkunde, terwijl E d d i n g t o n de nieuwe theorieën toepaste op het sterrenkundige waarnemingsmateriaal. Het is merkwaardig, dat E d d i n g t o n , van huis uit astronoom, een dieper physisch inzicht had dan J e a n s . Maar J e a n s , de mathematicus, oefende vaak terecht critiek op de wiskundige wegen waarlangs E d d i n g t o n zijn resultaten bereikte. Vandaar de tegenstellingen die zo nu en dan ontstonden, en de uiteenlopende opvattingen welke zij hadden over de bouw en de samenstelling der sterren. Zij hebben elkaar soms tamelijk fel bestreden; maar het is prettig er aan te herinneren, dat, in 1922, toen J e a n s de gouden medaille van de Royal Astronomical Society ontving, de aanbieding plaats had door E d d i n g t o n , die daarbij een van zijn karakteristieke, welsprekende redevoeringen hield. Toen E d d i n g t o n in 1944 overleed, hebben we er op gewezen, dat niet alleen de Engelse, maar ook de internationale wetenschap een van haar geniaalste en meest markante beoefenaars had verloren. Nu J e a n s van ons heen ging, is het goed er ons rekenschap van te geven, dat dit ook een heel groot verlies is, onherstelbaar in die zin, dat het niet mogelijk zal zijn ergens ter

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen