1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 61

INTERNATIONALE REGELING DER ATOOMENERGIE door Dr G E Z I N A H. J. V A N DER MOLEN. Lange tijd heeft men gemeend, dat een Franciskaner monnik, B e r c h t o l d S c h w a r z , in 1354 te Freiburg irti Breisgau min of meer per ongeluk het buskruit zou hebben uitgevonden. Latere theorieën hebben dit verhaaltje als onhistorisch ter zijde gesteld. Het doet er ook niet zoveel toe. Het buskruit werd uitgevonden en in de late Middeleeuwen in de krijgskunde toegepast. Het betekende evengoed als de uitvinding en toepassing van de atoombom een revolutionnaire omwenteling in de internationale verhoudingen. Toch is er een groot verschil. Allereerst in het tempo der omwenteling. In het eerste geval was het een proces van eeuwen. De wereldgeschiedenis schrijdt echter voort met eenparig versnelde beweging, en dus is de uitvinding van de atoombom meer direct van-verstrekkende invloed op het wereldgebeuren. Natuurlijk is er ook een groot verschil in aard en uitwerking tussen buskruit en atoombom, maar dat is op het ogenblik voor ons niet van belang. Wel is er een ander punt van verschil, waarop ik wii wijzen. Het is zeker niet ongerijmd de uitvinding en toepassing van het buskruit te, beschouwen als een der oorzaken, die het staatsabsolutisme in de hand hebben gewerkt. De inperking der staatssouvereiniteit kan een door sommigen gevreesde, door anderen toegejuichte consequentie van het gebruik van het atoomwapen worden. W a t het eerste betreft: het buskruit veranderde metterdaad het gehele aanzien der Middeleeuwse maatschappij. Aan het leenstelsel, dat toch al in verval was geraakt, werd de genadeslag toegebracht. De ridderschap, wier betekenis getaand was, naarmate zij niet meer gedragen werd door religieuse en geestelijke idealen, kwam geheel op de achtergrond. De zwaar gewapende ruiterij besliste immers niet meer over de uitslag der gevechten. Het nieuwe wapen had goed geoefend voetvolk nodig en de staande legers kwamen in zwang. Deze bestonden nog eeuwenlang uit gehuurde troepen, maar M a c h i aV e 11 i, de theoreticus van de onbeperkte macht van de vorst, verklaarde al nadrukkelijk: gehuurd krijgsvolk deugt niet. Het toenemend staatsabsolutisme vond in de practijk al krachtiger steun in de nationale staande legers, waarvan K a n t in 1793 in zijn ,,Zum eiwigen Frieden" de afschaffing bepleitte. N a p o l e o n trekt echter met de invoering der conscriptie de volle consequentie van het ontwikkelingsproces ten gunste van het imperiahsme. Zal de geschie-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen