1951 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 137

EEN KWARTEEUW COSMOLOGIE

121

zichtbaar maakt, dan zouden we daarin dus 100 millioen zilveren guldens, op onderlinge afstanden van drie meter, moeten aanbrengen. Het model zou zich dan naar alle kanten over een afstand van 1800 meter uitstrekken. Vroeger heeft men er zich nooit veel rekenschap van gegeven, wat zich in de ruimte tussen de sterrenstelsels zou bevinden. Thans weten we, dat deze ruimte met een zeer ijl gas gevuld is. Dit intergalactische gas is echter nog veel ijler dan het hierboven genoemde interstellaire. De dichtheid is zo gering, dat zich slechts één atoom in de ruimte van een lucifersdoosje bevindt. Al is dit een heel kleine dichtheid, toch is de totale hoeveelheid intergalactische materie nog 1000 X zo groot als alle materie die de sterrenstelsels bevatten. Dit komt natuurlijk, omdat deze stelsels maar zon miniem deel van de ruimte innemen. Bij de bespreking van het Melkwegstelsel is er op gewezen, dat het interstellaire gas, zwaarder dan alle sterren van het systeem, de beweging van deze sterren beheerst. Dezelfde situatie vinden we terug in de wereld van de spiraalnevels. De gravitatiekracht van het intergalactische gas regelt en beheerst de onderlinge bewegingen van de sterrenstelsels. De analogie gaat nog verder door. Bij de bespreking van het Melkwcgsysteem hebben we geschetst, dat er — naar men zich voorstelt — eerst een ijl gas was en dat de sterren zich daaruit door condensatie hebben ontwikkeld. Als we nog een stap verder teruggaan, was er alleen een zeer ijl gas, waaruit de Melkweg zich door condensatie heeft gevormd. Op dezelfde wijze moeten de millioenen sterrenstelsels die de ruimte vullen, in het intergalactische gas hun oorsprong hebben gevonden. De merkwaardigste eigenschap van deze enorme zwerm van spiraalnevels is, dat zij niet in statisch evenwicht verkeert. Haar dynamisch karakter wordt ons duidelijk uit de „roodverschuiving" van de spectraallijnen. Daaruit volgt, dat alle sterrenstelsels zich van ons en van elkaar verwijderen met snelheden die evenredig zijn met de afstand. Deze verwijderingssnelheden zijn heel groot in vergelijking met de snelheden waarmee we op aarde, in het zonnestelsel en in het Melkwegstelsel in aanraking komen. Bij de sterrenstelsels die zich in de omgeving van de Melkweg bevinden, bedraagt de snelheid 1000 tot 2000 km/sec, maar bij de spiraalnevels die zover van ons verwijderd zijn dat ze in onze grootste te-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen