1951 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 78

70

M. EILANDER

orde van lOi" jaren voor de sterren. Anderen, vooral Jeans, vonden uit dynamisch-statistische berekeningen een leeftijd van de orde van 1013 jaren, dus 1000 maal zo groot. Sedert 1935 hopen de argumenten tegen de lange tijdschaal zich steeds meer op. Zo tonen de beschouwingen over clusters als de Hyaden aan, dat deze bezwaarlijk ouder kunnen zijn dan 10^o jaren. Een beivijs tegen de lange tijdschaal zijn die beschouwingen echter niet; onze galax kan b.v. voordat hij zijn tegenwoordige vorm had, 1000 maal zo klein geweest zijn (dan nóg zouden de sterren gemiddeld een lichtjaar van elkaar staan!), en in die toestand zou hij veel stabieler geweest zijn dan hij nu is. Soortgelijke beschouwingen zijn toegepast in de statistische dynamica van dubbelsterren. Voor de tijd van losmaking van een dubbelster vindt men r = 2,2 . lO^s. a -S/g jaren, waarin a de gemiddelde afstand is van de beide sterren in astronomische eenheden (AU, astronomical units; 1 AU = 1,4.10^ km). a = 100 AU geeftr = 2.1012 jaar. a = 1000 AU geeftr = 7.10io jaar. a = 10000 AU geeftr = 2.109 jaar. Een dubbelster is een tweetal sterren, die wentelen om hun gemeenschappelijk zwaartepunt. Is hun afstand nu 100 AU, dan zullen ze over 2.1012 jaar geen paar meer vormen, omdat ze dan te ver van elkaar staan. Gold nu de lange tijdschaal, dan zou men verwachten, dat er maar zeer weinig dubbelsterren meer zouden zijn, en die er nog waren, zouden dan al ver uit elkaar staan. De waarneming leert echter, dat er veel meer „nauwe" en veel minder „wijde" paren zijn, zodat de ontbinding van dubbelsterren „nog maar pas" begonnen is. De berekening toont aan, dat dubbelsterren als zodanig niet ouder zijn dan lOio jaren. In 1922 vond Scares voor de sterren in de ,,nabijheid" van de zon (tot 1000 lichtjaren) een gelijkmatige verdeling van de kinetische energie. Hieruit leidde Jeans zijn sterkste argument af voor de lange tijdschaal. Hij toonde aan, dat de tijd, die nodig is om tot zulk een gelijkmatige verdeling te komen, tenminste 5 . IO12 jaren is. Nog in 1935 kon zelfs Eddington dit argument van Jeans niet ontzenuwen, hoeveel moeite hij ook deed; want de lange tijdschaal was fataal voor Eddinglon's relativistische theorie van het uitdijend heelal. Maar sedert 1935 bleek steeds duidelijker, dat er nog lang geen gelijkmatige verdeling van kinetische energie in onze galax is : a. de B-sterren hebben slechts de helft van de vereiste energie; b. de snelheden van de eigen bewegingen van veranderlijke ster-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen