1951 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 149

NOTULEN

133

Ook liggen m het atomisme, dat toch de grondgedachte vormt voor de beschrvjfbaarheid, die op haar beurt een essentiële voorwaarde is voor de voorspelbaarheid, grote moeilijkheden, die wel heel duidelijk worden, als men zich de vraag stelt „Wat is een elementair deeltje'" (geen identificeerbaar individu, onzekerheidsrelaties van Heisenberg, annihilatie, paarvorming). Als we de vraag stellen of deze ontwikkelingen voor ons winst of verlies betekenen, of dat wij als Christenen daartegenover indifferent kunnen staan, meent spreker wel degelijk winst te zien m die zm, dat we weer eens een waarschuwing ontvagen hebben tegen extrapolatie anders dan als een heuristisch beginsel en dat we ons verheugen kunnen, dat het al zoveel rijker en grootser is dan we wel dachten Aan de uitspraak van von Neumann „De causaliteit is wel een diepgewortelde beschouwingswijze, maar geen denknoodzakelijkheid", zou spreker willen toevoegen. „Ook geen geloofsnoodzakelijkheid'. Uit de gebruikte litteratuur . G. C. Berkouwer — Dogmatische studiën. De Voorzienigheid Gods. — Kampen, 1950. P. Groen — Over de bepaaldheid van het natuurgebeuren. — Phil. Ref. 8, 51, 1943. P. Groen — Over Natuurkunde en haar beoefening II (Determinisme en natuurwetten). —• Orgaan Chr. Ver. v. N. en G. 77, 1941. J. P. van Rooijen — Van kansrekening tot statistiek. — Geloof en Wetenschap 47, 41, 1949. E. Schrodmger — What is an elementary particle? — Endeavour 9, 109, '950. Sir Edmund Whittaker — Space and Spirit. — Edinburgh 1946. Vraag Dr Wolvekfunp : 1. Is het juist om op grond van de overweging, dat voor een eenparige beweging, volgens het traagheidspnncipe, geen werkzame kracht dient te worden aangenomen, te zeggen, dat men dus voor deze beweging ook geen oorzaak behoeft aan te nemen? Immers, wanneer deze beweging „een begin" heeft gehad is wel degelijk een oorzaak te postuleren. En wanneer wij van dit begin m bepaalde gevallen niets afweten, mag men toch alleen maar zeggen, dat uit de eenparige beweging op zichzelf beschouwd geen oorzaak m de vorm van een kracht valt af te leiden, maar dit is nog geen argument tegen de opvatting, dat alle gebeurtenissen een oorzaak (of meerdere oorzaken') hebben. 2. Terwijl het ongetwijfeld als winst mag worden geboekt, dat juist door het moeten opgeven van het causaliteitsprincipe m de microphysica (meer speciaal m de vorm van de principieel mogelijke absolute voorspelbaarhed) de natuuronderzoeker meer bescheidenheid heeft geleerd bij de waardering en de uitwerking van zijn extrapolaties, betekent dit feit op zichzelf toch een beperking van onze mogelijkheden bij het ontwikkelen van een alles omvattend natuurwetenschappelijk wereldbeeld. Men kan het natuurlijk in de physici slechts waarderen en bewonderen, dat zij de gegeven feiten geen geweld wilden aandoen en dat zij door het opgeven van een in zovele vroegere onderzoekingen beproefde voorstelling, verder onderzoek mogelijk maakten, men mag er dankbaar voor zijn, dat een gehele wereld van voor ons nieuwe verschynselen openging, de onmogelijkheid deze nieuwe kennis en dit nieuwe inzicht tot één rationeel systeem met het vroeger bekende samen te vatten, geeft ons toch een zeker gevoel van teleurstelling. Men heeft toch het causaliteitsprincipe niet vol enthousiasme over boord gegooid (Planck b.v. heeft zich hiermee nooit geheel kunnen verzoenen). Antwoord aan Dr Wolvekamp : 1. Met het voorbeeld van een lichaam in eenparige rechtlijnige be-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen