1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 106

82

J. BLOK

plan doorgaat, ondanks de verstoring door het kwaad. De mens kan dus kennis over het geschapene verkrijgen, al zal het moeizame arbeid zijn en al zal het resultaat dan zeer fragmentarisch en gebrekkig zijn. Zo gezien krijgen de natuurwetenschappelijke theorieën een andere achtergrond. Ze zijn dus méér dan nuttige hulpmiddelen bij het maken van voorspellingen, die nadat het werk verricht is, hun betekenis verloren hebben, maar zij hebben op zichzelf een betekenis omdat zij zwakke pogingen zijn om structuren in de kosmos op te sporen. Dan krijgt het moeizame proces van theorievorming met behulp van veronderstelling en experiment een perspectief dat het karakter ervan bepaalt. Dan weten we het antwoord op de vraag waarmee de pragmaticus steeds blijft zitten: hoe komt het eigenlijk dat wij op deze onzekere wijze tot voorspellingen kunnen komen? Immers als men niets wil veronderstellen over de kosmos en over de plaats van de mens in dat geheel, dan moet het een grote verrassing zijn, dat er ooit voorspellingen tot stand gekomen zijn. Hoe staat het nu met de resultaten die de natuuronderzoeker bereikt? Valt hieruit ook iets te concluderen over de betrouwbaarheid van zijn theorieën en over de zekerheid van zijn uitkomsten? Ik meen dat dit inderdaad het geval is en dat deze conclusies uit de natuurwetenschappelijke resultaten een bevestiging vormen van hetgeen zoeven opgemerkt is over de mogelijkheid van het verkrijgen van kennis. In de eerste plaats wil ik U wijzen op de theorieën die over bepaalde verschijnselen zijn opgesteld. Na al wat gezegd is zal het duidelijk zijn, dat menige theorie na verkrijging van nieuw feitenmateriaal als onjuist moest worden afgewezen. Maar vaak was het niet nodig tot een radicale sloping van de theorie over te gaan, het was voldoende haar te wijzigen en aan te vullen. En zo zien we, als we de grote lijn volgen, niet een kaleidoscoop van niet samenhangende theorieën maar een ontwikkeling waarin we een voortgang kunnen ontdekken. Om bij de natuurkunde te blijven wijs ik U slechts op de ethertheorieën ter verklaring van optische verschijnselen; de ontwikkelingslijn met veel verbeteringen en aanvullingen is daar te volgen van de mechanische ether van Huyghens via de ether van Fresnel naar het elektromagnetische medium van Maxwell. Ook de wel als revolutionair beschreven opkomst van de moderne fysica, waarbij men dan aan relativiteitstheorie en quantenmechanica denkt, is in feite niet anders dan een wijziging van bestaande theorieën; de lijn van de klassieke natuurkunde naar de moderne natuurkunde mag soms een sprong vertonen,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen