1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 100

76

J. BLOK

king bekend veronderstelt. Een dergelijk systeem kan dan de schillenstructuur van de elektronenwolk opleveren en daarmee leiden tot allerlei conclusies die vergeleken kunnen worden met de resultaten van de experimenten, zoals de spectra van het door atomen en ionen uitgezonden licht en het chemisch gedrag van de verschillende elementen. Een voordeel van een dergelijke axiomatische opbouw is de eenvoud en de overzichtelijkheid, redenen waarom men wel uit didactische overwegingen aan deze opbouw de voorkeur geeft. Een nadeel is echter dat het resultaat een gesloten systeem is, dat de indruk wekt voltooid te zijn en waarvan de suggestie uitgaat dat alles al bewezen is. In feite is dit nooit het geval. De als axioma's optredende veronderstellingen dragen in de regel een aantal onopgeloste vragen met zich mee. Zij kwamen pas tot stand na gewilde of ongewilde vereenvoudiging; na weglating van allerlei facetten, die op het moment van opstelling niet bekend waren of van weinig belang geacht werden. Later kan dan bij de uitbreiding van het feitenmateriaal blijken dat men te sterk vereenvoudigd heeft en het gesloten systeem opengebroken moet worden om ruimte te maken voor nieuwe aspecten. Zo moesten de klassieke mechanica en elektrodynamica herzien worden, toen meer gegevens over de wisselwerking van straling met materie en over de atomaire verschijnselen bekend werden. Een axiomatische opbouw op het gebied van de atoomtheorie, zoals ik U zoeven noemde, die uitgaat van het bestaan van kernen en elektronen en van de wisselwerking daar tussen, kon bijv. niet alle lijnen in het door waterstof uitgezonden spectrum verklaren: een spectraallijn, die volgens de genoemde eenvoudige theorie enkelvoudig zou zijn, was in werkelijkheid gesplitst tot twee lijnen. Men vond nu dat het nodig was elementen in de beschouwing op te nemen die eerst niet in aanmerking kwamen, zoals hier de wisselwerking tussen het elektron en het vacuum. Zo blijken er steeds nieuwe gegevens voor de dag te komen die dwingen tot wijziging van de theorie. Een axiomatische opbouw van de natuurwetenschap leent zich slecht voor een dergelijke voortdurend vereiste revisie. De strenge opbouw brengt met zich mee, dat er een solide geheel gevormd wordt, dat bij conflict met de feitelijke gegevens in zijn geheel herzien moet worden; gedeeltelijke revisie is bij een dergelijke bouw moeilijk. Deze kans op revisie wijst er op, dat men zich wat de waarde van het bewijs betreft, niet op het axiomatische systeem moet verkijken. De strenge, exacte vorm kan de indruk wekken dat er nu ook een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen