1959 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 107

HET BEWIJS IN DE NATUURWETENSCHAPPEN

83

de lijn loopt door. Er blijkt bij alle verandering een continuïteit te bestaan. Deze continuïteit kan er ons op wijzen dat, al kunnen we onze theorieën niet bewijzen, er toch elementen in zijn die meer zijn dan speculaties, die klaarblijkelijk iets benaderen van de reële structuur van het geschapene. Behalve op deze continuïteit wil ik nog Uw aandacht vestigen op de convergentie die in het natuurwetenschappelijke werk optreedt. Allereerst de convergentie die we vaak bij de verschillende theorieën aantreffen. Theorieën aanvankelijk opgezet voor verschillende gebieden, naderen elkaar in de loop van hun ontwikkeling door aanvulling, wijziging en uitbreiding; tenslotte kunnen dan soms verschillende theorieën samengevat worden in één theorie die een veel breder gebied beschrijft. Een convergentie die er m.i. op wijst dat we hier in deze theorieën toch werkelijk bezig zijn van verschillende kanten iets reëels te benaderen. Als voorbeelden van convergerende theorieën op het gebied van de natuurkunde wil ik U noemen de theorieën voor elektrische, magnetische en optische verschijnselen, die samen met de elektrodynamica konden worden beschreven, de thermodynamica en de statistische mechanica, die elkaar genaderd zijn en elkaar aanvullen, verder de convergentie van atoomtheorie en quantummechanica en verschillende gebieden van de anorganische en organische chemie. Er zouden nog tal van dergelijke voorbeelden te geven zijn; de theorieën blijken maar niet los naast elkaar staande bouwsels te zijn, zij blijken elkaar te steunen; bij uitwerking treden herhaaldelijk convergenties op en deze convergenties vergroten ons vertrouwen . Voor hen die liever spreken over resultaten en over getallen dan over theorieën, wil ik nog een andere convergentie noemen, nl. die van de meetresultaten. Er zijn veronderstellingen die bij de opbouw van zeer verschillende theorieën een rol spelen, ik noem slechts de veronderstelling over het bestaan van atomen, van moleculen en van elektronen. Het is dus duidelijk, dat gegevens over dergelijke veronderstelde objecten verkregen kunnen worden uit zeer verschillende gebieden. Als voorbeeld noem ik U de bepaling van het aantal moleculen dat zich bij een temperatuur van 0 C en een druk van 760 mm bevindt in een volume van 1 cm^. Het bleek dat dit getal te bepalen was met behulp van geheel verschillende methoden op het gebied van de kinetische gastheorie, de brownbeweging en van de radioactiviteit. Het verrassende is nu dat dergelijke geheel verschillende bepalingen goed overeenstemmende resultaten te zien geven; hier blijken de resultaten, verkregen met verschillende theorieën, te convergeren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen