1960 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 187

IBoekhespreking Prof. dr. S. U. Zuidema e.a.: Baanbrekers van het Humanisme. (Erasmus, Locke, Rousseau, Feuerbach, Humanistisch Verbond). 226 pagina's. Uitgave T. Wever, F r a neker. Prijs geb. ƒ 12.-. (Voor leden van de Christelijk Nationale Bibliotheek ƒ 8.—). Het humanisme presenteert zich de laatste jaren in ons land als een aan de godsdienst neven te schakelen levensbeschouwing. De klanken in woord en geschrift uit de hoek van het Humanistisch Verbond zijn soms van grote m u zikaliteit voor oren van argelozen. De litterator prof. Garmt Stuiveling b.v. te lezen en te horen is veelal een feest. Men denke aan zijn onlangs verschenen Perkstudies. Het is juist daarom zo belangrijk, dat door mensen als Zuidema geluisterd wordt naar het fluiten van deze vogels. De juiste betekenis van de moderne humanistische gedachte kan dan kritisch in het licht worden gesteld. Voorkomen wordt dat men of zich in intolerante verwerping blind houdt voor dat wat verwerpelijk is, of zich in tolerante tegemoetkomendheid geen rekenschap geeft van wat het wezen is van het humanistisch denken. In beide gevallen is er van zekere geestelijke blindheid sprake. Het is zeer zeker nodig om de waarde van een denkbeeld ten volle te kunnen begrijpen en te critiseren, terug te gaan tot de bronnen van zijn ontstaan. Welnu, Zuidema en de zijnen zijn tot de bronnen teruggegaan en zeer terecht zegt hij in het woord ten geleide, dat na Feuerbach er een radicaal anders gericht, anders getint humanisme is opgestaan en dat dit humanisme in wezen de basis is van waaruit de moderne humanist zijn gebouw optrekt.

Het is dan ook de sterke kant van dit boek dat Zuidema na een zeer zakelijke uiteenzetting van Feuerbachs leer zijn uiterst scherpe kritiek geeft op het H u manistisch Verbond in Nederland „Zonder atheïsme geen h u manisme" is de diepste overtuiging van Feuerbach en zo is de afbraak van het godsgeloof onmisbare voorwaarde voor de opbouw van een humanistische menselijkheid bij enkeling en samenleving." (pag. 162). Feuerbach (1804—1872) die eerst theologie studeerde en daarna over Hegels leer heen zijn natuurfilosofie stelde, heeft God onttroond. „God heeft de mens niet naar zijn beeld geschapen, maar de mens schept zich zijn God naar eigen 's mensen beeld." De natuurwetenschap kan zich niet met God bemoeien, want dan begeeft ze zich van de natuur af naar het wonder, een wonder dat doodeenvoudig niet bestaat. Zuidema zegt: „Wie gelooft, graaft het graf voor de natuurwetenschap, en wie de natuurwetenschap beoefent is de illusie van het wonder te boven." Hij is dus per definitie een ongelovige. Wanneer men Freuds verhandelingen leest over de metaphysische dingen „Jenseits des Lustprinzips", schijnt het niet twijfelachtig of Feuerbachs filosofie van de nooddruft van de mens, die hem zich een bron van troost doet zoeken in de Schepper, heeft in Freud weerklank gevonden. En niet alleen in hem; de invloed van Feuerbach op de ontkerstening in de westerse w e reld is enorm groot geweest. Het is een grote verdienste van prof. Zuidema dat hij in een glashelder betoog in het laatste hoofdstuk van dit boek het humanistisch verbond vanuit deze wortelgrond beziet. Hij toont zonneklaar aan uit de eigen geschriften van dit verbond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen