1963 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 96

70

LOUISE F. J. WOLTJER

Lifton is eveneens Freudiaans georiënteerd, maar benadert de hersenspoeling op nog weer andere, mijns inziens veel dieper gaande wijze. Volgens hem komt de gevangene in een toestand van overweldigende en onontkoombare druk met slechts een beperkt aantal alternatieven om zich aan te passen en aan de druk te ontkomen. „This penetration by the psychological forces of the environment into the inner emotions of the individual person is perhaps the outstanding psychiatric fact of the thought reform"''). In dit samenspel van individu en omgeving wordt het identiteitsbesef van het individu ondermijnd; er ontstaat een (regressieve) toestand van totale afhankelijkheid en hulpeloosheid, waarin het individu meer ontvankelijk is voor de destructieve en agressieve impulsen vanuit zichzelf. De gevangene geraakt na verloop van tijd in een volslagen impasse met zijn omgeving; elke uitweg anders dan die door zijn omvormers aangewezen, is afgesneden. Angst voor totale vernietiging doet de fysieke en mentale weerstand instorten. Bij het bereiken van dit stadium doet een verandering in de houding van de omgeving, de „friendly approach", een andere mogelijkheid dan die vernietiging zien en vanuit die gezichtshoek gaat de gevangene meewerken aan zijn eigen „reform". Zijn slechtheid en misdaden worden in verband gebracht met historische krachten, politieke gebeurtenissen en economische kwesties. Een andere kijk op zichzelf en het aanleren van de communistische doctrine raken onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de loop van het proces van reëducatie begint de betrokkene zijn vernieuwde identiteit innerlijk te beleven. Het resultaat is een volkomen andere kijk op de wereld en een andere persoonlijke verhouding tot die wereld. Bij Lifton ligt het accent terecht op de actuele situatie van het individu en de onontkoombare druk die daarvan op hem uitgaat, en op de sociale factoren die een rol spelen. Dat de angst voor de totale vernietiging een zeer belangrijke factor van de hersenspoeling is, lijkt juist. Alle verweermogeüjkheden worden de gevangene immers uit handen geslagen en hij wordt lichamelijk en vooral geestelijk onder zware druk gezet. Lifton vergelijkt deze situatie met die van een man, die plotseling uit zijn gewone werk wordt gehaald en in een inrichting voor gevaarlijke psychiatrische patiënten wordt geplaatst, waar hij beschuldigd wordt van een afschuwelijke, maar voor hem vage misdaad, die hij moet inzien en bekennen, waar zijn betuiging van onschuld beschouwd wordt als een symptoom van zijn ziekte, als een paranoïde waangedachte, en waar alle andere patiënten zich er

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen