1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 133

PSYCHOLOGIE EN PSYCHIATRIE VAN DE OUDERDOM

101

stokt het bestaan op een zijspoor. Een gevoel van onbehagen, soms zelfs van verbittering, komt op tegenover de maatschappij. De naaste omgeving moet de repercussies van de gewijzigde situatie zien op te vangen. Eenvoudig is dit niet. De bejaarde had nog zoveel willen doen! Veel werk bleef liggen, mogelijkheden werden niet tot werkelijkheid, veel van wat hij gedacht had te zullen zijn, werd hij niet. Misschien bereikte de man niet, wat hij had willen bereiken, misschien werd de vrouw geen moeder. Geen wonder dat men de mens in zijn ouderdom beschrijft als egocentrisch, wars van het nieuwe, levend in het verleden, eigenzinnig, stemmingslabiel, onbeheerst en minder goed aangepast. Kierkegaards problematiek wordt opnieuw zichtbaar, het probleem van het subject-zijn, het vraagstuk van de zelfverwerkelijking, van de overgang van de mogelijkheid naar de werkelijkheid. Slechts door zich op het kritische nulpunt te houden behoudt de mens zijn mogelijkheden, maar wordt hij een nul. De gezonde mens kiest een richting, realiseert zich, wordt tot persoonlijkheid. Hij ontplooit zich door zich te geven aan anderen, aan een gemeenschappelijke taak, maar hij kan daarin niet rusten, niet opgaan, zijn uiteindelijke bestemming daarin niet vinden. Toetst hij zich aan de norm van Gods Wet, dan wordt het tekort schrijnend beleefd. De mogelijkheden zijn ingekrompen, het perspectief is verkleind, de lichamelijkheid wordt anders en vaak storend beleefd. Nooit zien we de mens duidelijker en aangrijpender in zijn schuld en eenzaamheid dan als hij uitgerangeerd oud is geworden. In zijn leven werd hij misschien doodgezwegen, doodgeconcurreerd en geplaagd. Hij vond moeilijk aansluiting bij anderen. Zijn huwelijk werd een mislukking. Wat het meest wezenlijke aan hem was, wist hij niet uit te drukken. Nu staat hij alleen. Zijn relaties heeft hij één voor één verloren. Zijn functies hebben hem begeven. De rol van de voortplanting is uitgespeeld, maar de sexuele honger is gebleven. Bij vrouwen horen we de overbekende involutieklachten, bij mannen een klagen over verminderde potentie. Sommige mannen zien we teruggrijpen op infantiele vormen van sexuele bevrediging, masturbatie en exhibitioneren. Men wil jong blijven, maar is onverbiddelijk oud geworden. Lichamelijke ongemakken doen zich gelden, wortelend in verminderde zintuigscherpte, toenemende spierstijfheid, obstipatie. Soms lijkt de aandacht uitsluitend gevangen te zijn binnen de snellere vermoeibaarheid, slecht slapen en de bemoeilijkte stoelgang. Het beeld kan ook anders zijn. We zijn gekomen aan het eind van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen