1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 258

182

F. H. PRUIJS

zelfde soort is als de moderne natuurwetenschap" (pag. 181), is dan ook een stelling die mij ten diepste verbaast. Ook als Sierksma zegt dat het een natuurwetenschap is van (voornamelijk) de binnenwereld, kan ik hem niet volgen. Westerse natuurwetenschap heeft respect voor de werkelijkheid en tracht de wereld te verklaren. De Boeddhist ontkent de werkelijkheid (het Ik is een illusie, evenals het Zelf en de ziel, „niet minder illusoir dan een fata morgana") en „verklaart de wereld weg". Maar de natuurwetenschap heeft andere discipelen die haar beter kunnen verdedigen dan ik. Wel wilde ik nog een opmerking maken over de projectie die de Boeddha systematisch zou terugnemen of doorzien. Is Sierksma daar eigenlijk wel zo zeker van? Waar berust deze met kracht geponeerde stelling eigenlijk op? Natuurlijk maakt een mens meestal bij voorkeur gebruik van één of enkele afweermechanismen. In de pathologie hoort projectie speciaal bij de paranoïde beelden en isolatie meer bij de dwangneurose. Een mens vecht a.h.w. bij voorkeur met zijn sterkste wapen. Maar het is geen wet van Meden en Perzen. De Boeddha spreekt over en „belijdt" een Nirwana „het uitwaaien", dat als een bevrijding en geluk wordt ervaren. Maar het is „die völlige Verneinung der gesamten uns bekannten Welt", omdat het „de aan de excentrische structuur inherente negatie zelf is". De uitleg dat het Nirwana het ophouden van het bestaan is, het uitblussen van de levensvlam, schijnt niet zeker. Boeddha zelf heeft zich niet over de aard van het Nirwana uitgesproken"). Sierksma noemt het een randbegrip, een transcendentale grootheid, wat de zaak niet duidelijker maakt. Waarom zou dit 'Nirwana geen projectie van de Boeddha zijn? Als men de gelukzalige en bevrijdende kant er van accentueert kan men denken aan het terugverlangen naar de moederschoot dus naar het praenatale stadium. Daar zou goed bij passen het onzekere in de bestemming: het is noch een toestand van leven (want men is nog niet geboren), noch van dood. Dit regressieve verlangen kan men zich naar voren geprojecteerd denken als de verlossing die aan het einde van de eeuwenlange cirkelgang van re-incarnaties ons wacht. Denkt men bij Nirwana meer aan het uitwaaien, dus het niet-zijn, de negatie, de definitieve dood, dan zou men kunnen denken aan die gevoelens van leegte en zinloosheid van geestelijk dood zijn, waar de ") Prof. dr. J. Ph. Vogel „Het Boeddhisme" in „De Godsdiensten der Wereld" onder redactie van prof. dr. G. van der Leeuw.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen