1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 189

HET CALVINISME EN DE WETENSCHAP

149

door middel van de wetenschap geordend en gekend kan worden en door middel van de techniek beheerst, onderworpen en gevormd. In deze spanning tussen mens en wereld krijgen wetenschap en techniek een bijzondere plaats. Door middel van de wetenschap kreeg de mens vat op de wereld. De vrije persoonlijkheid viert zijn triomfen in de beleving van het wetenschapsideaal. Een van de resultaten is de „mechanisering van het wereldbeeld". Omdat de mens zelf echter ook deel is van de wereld, ook object, werd de mens eveneens determineerbaar. Met andere woorden, door de wetenschap blijkt de vrije persoon onvrij, gedetermineerd te zijn. Deze antinomie, deze strijdigheid van wet, trachtte men bijvoorbeeld op te lossen door te onderscheiden tussen gedetermineerde natuurwetenschappen en de irrationele geesteswetenschappen. De variatie waarin het grondmotief van mens en wereld voorkomt is erg groot. Een moderne variatie gaat uit van de mens die door middel van de techniek de wereld beheerst. De vrije mens vormt en beheerst de wereld. Hij is schepper, koning en kunstenaar en hij ontwerpt autonoom een wereld volgens zijn wil en wet. Tegenwoordig loopt deze wereld op twee manieren uit de hand van de souvereine mens. Dan legt niet de mens zelf zijn wet op aan de technische wereld, maar dan volgt de technische wereld een eigen wet, die de mens gaat bedreigen. Er is de bedreiging van de robot. De mens heeft door zijn wetenschap en techniek de wereld zo onder de knie dat hij in een betrekkelijk klein apparaat zoveel verderfelijke energie weet onder te brengen dat bij het doorslaan van de zekering hele delen van de mensheid vernietigd zullen worden. En de mens heeft machines geconstrueerd die het arbeiden, administreren en denken van de mens overbodig zullen maken. De machine gaat beter rekenen, beter produceren, nauwkeuriger sturen en schieten dan de mens. De arbeider gaat denken en beleven dat de kapitalist met zijn machines de werkende mens niet meer nodig heeft. De bureauschrijver voelt zich bedreigt door de automatische administratie. De ondernemer denkt aan de controlerende en dirigerende staat. En de politici vrezen de technische machtsmiddelen van het andere blok. Zie hier opnieuw de crisis, de paradox, de antinomie van het humanistische grondmotief van mens en wereld. Naar mijn overtuiging st$at de hedendaagse, westgrs§ wetenschap

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen