1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 82

58 het verhaal van koning Oidipous, wordt in verband met onheilsvoorspellingen de profetes Kasandra centraal gesteld. De schrijver spreekt zelfs van het Kasandra-complex. De legende van Kasandra wordt uitvoerig beschreven (blz. 22—26); we nemen aan dat deze genoegzaam bekend is. Kasandra werd in haar tijd beschouwd als een, ,geesteszieke" en haar tragiek is, dat niemand haar voorspellingen geloofde. Voorts worden nog een aantal bij bels-profetische figuren kort behandeld: Debora, Gideon, Jeremias en Ezechiël, daarnaast ook profetische gestalten uit de moderne tragedie. De verschijningsvorm van de profeet wordt o.m. bepaald door zijn temperament, karakter, ontwikkelingsgraad, levensomstandigheden en sociale status. De profetische gestalte wordt nader ontleed vanuit de door Szondi beschreven vectoren, met name het paraxysmale epileptoide type zou de profeet karakteriseren. De zin van de onheilsverkondiging van de agressieve, koppige en dikwijls ongstige profeet is, al of niet vermeende rampen af te weren en daardoor het heil van de gemeenschap te bevorderen. Hun tragiek is, dat ze niet geloofd worden, waardoor rampen juist in gang kunnen worden gezet. Deel UI is getiteld: Elementen van begripsbepaling van het onheilsvoorspellen. Het voorspellen betreft meestal het mededelen van onheil, dit als een beveilging tegen het onverwachts optreden van gevaar. Hoofdstuk II behandelt de „toekomst - doorvorsingsmethoden", met name de mantiek (z.g. wetenschappelijke magie), het orakel en de waarzeggerij. Schrijver behandelt verder fenomenen als het voorteken, voorgevoel en het voor-zien. Hij maakt een principieel onderscheid tussen de profetie en het voorspellen. De profetie betreft het heil en onheil van een volk; de voorspel-

BOEKBESPREKING ling heeft betrekking op het lot van een individu. Deel IV heeft tot titel: Proeve van analyse van het onheilsvoorspellen. De mogelijkheid van het ,,voorzien" treft men aan bij dieren, bijv. trekvogels. Bij de mens wordt het voorspellen verklaard vanuit 'n noodlotsbesef, 'n fatalistische instelling (Schopenhauer), dan wel vanuit een vrijheids-opvatting (Kierkegaard). Volgens Bergson is het voorzien een projekteren in de toekomst van datgene wat men in het verleden heeft waargenomen. Bubers mening is, dat voorspellen samenhangt met hoop en vrijheid. De prospektieve funktie is inherent aan het menselijk zijn. De mens heeft een anticipatie-mogelij kheid op datgene wat nog niet is. De inhouden worden bepaald door de „affekten" angst en hoop. Het is het herstel van de kommunicatie, welke bij het onheilsvoorspellen door middel van het woord beoogd wordt, waardoor tegemoet wordt gekomen aan de hoop, die in elk mens aanwezig is. Schrijver spreekt van een heelzijn en blijven. Dit heel-zijn vindt zijn wortel in de oedipale situatie. Onheilsvoorspellen hangt samen met een niet-heel-zijn en kan gevoed worden vanuit inwendige onlust (bijv. onbewuste schuldgevoelens) of vanuit de angst, die geprojekteerd wordt in de buitenwereld. Deze projekties zijn onder bepaalde omstandigheden onverdraagbaar en koUektief te beleven. In angst (beter is te spreken van vrees!) en hoop ontwikkelt de mens zich naar het komende (de toekomst). Hij zou eten om aan de dreiging van de dood te ontkomen of om deze uit te stellen. Het onheil van zijn medemens, van de maatschappij, bestaat als onheil voor hem zelf. In het onheilsvoorspellen tracht hij zijn isolement te doorbreken. Het hieraan ten grondslag liggende fenomeen noemt schrijver het Kasandra-complex, een begrip dat weinig zinvol is. Waarom, indien men de Kasandra Ie-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen