1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 247

RELIGIEUZE PROJECTIE ?

171

of hij het zelf is dan wel of hij een rol speelt, „so dass niemand von sich selber weiss, ob er es noch ist, der weint oder lacht, denkt oder Entschlüsse fasst, oder dieses von ihm schon abgespaltene Selbst, der Andere in ihm, sein Gegenbild oder vielleicht sein Gegenpol". Heeft Sierksma hier bedoeld dat niemand zich zelf tot op de bodem kent, dat wij allen bloot staan aan het gevaar plotseling geconfronteerd te worden met dingen die „ons tegenvallen van ons zelf' dan kan men hem alleen maar volledig gelijk geven. Maar dit is toch iets anders dan de stelling dat „de mens in wezen een toneelspeler is". Ik meen zulke mensen wel te kennen maar ik weiger te geloven dat dit hèt beeld is van de mens. De mens die staat voor zijn overtuiging, die betaalt met zijn persoon, de integere mens in één woord, is dat alleen maar een geïdealiseerd beeld? Waarschijnlijk bedoelt Sierksma echter nog iets anders: een syndroom dat in de psychiatrie bekend staat als depersonalisatie. Iemand moet een lezing houden. Er is weinig tijd voor geweest, de stof is moeilijk, de spreker begint met „gemengde gevoelens". Nu ervaart hij tijdens het staande voorlezen van zijn studie, dat hij er „eigenlijk" naast zit (in de letterlijke zin; het is of hij nog op z'n stoel naast zich zelf zit) en zich zelf (de staande persoon) overlaadt met kritiek en hoon: „hoe weet je dat eigenlijk, hoe durf je dat te zeggen, enz." Of uit de pathologie: een zeer schizoide zwaar gestoorde vrouw vertelt dat, als zij een poging doet tot masturbatie, er een engel naast haar staat, met een kroontje op, die met diepe minachting op haar neerkijkt: een miserabel en verachtelijk hoopje mens. Uit haar associaties blijkt duidelijk dat zij zich veel meer identificeert met de engel, dan met haar „empirische zelf'. De dynamiek is wel duidelijk: niet geïntegreerde zelf-kritiek wordt geprojecteerd op een ideaal-Ik dat tijdelijk als een afzonderlijke persoon wordt beleefd en ten koste van deze pijnlijke ervaring is het mogelijk beide tegenstrijdige dingen te doen (toegeven aan de eerzucht of de lust aan de ene kant en je strenge en hoge normen „handhaven" aan de andere kant). Deze toestanden komen enorm veel voor en worden meestal als zeer pijnlijk ervaren. Maar gelukkig zijn ze niet obligaat. Er zijn ook mensen die helemaal „opgaan" in wat ze doen, die er echt „in" zijn en die dus op dat moment geïntegreerd zijn. Geïntegreerd betekent in dit voorbeeld niet zoveel meer dan dat men van ganser harte doet, wat men doet. Moet nu de toestand van depersonalisatie of in het algemeen van desintegratie ons uitgangspunt zijn om het wezen van de mens te

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen