1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 23

OVERDRACHT

7

zin ons af te vragen wat het „oude" en het „nieuwe" betekent voor de mens, hoe hij het nieuwe beleeft, hoe hij er zich al of niet mee conformeert, hoe hij er mee omgaat. We kunnen onderscheid maken tussen het nieuwe, het onbekende, het ongewone, het vreemde, het andere, het veranderlijke, en hier tegenover stellen het oude, het bekende, het gewone, het eigene, het gelijkblijvende. Tussen deze woorden bestaan allerlei nuance verschillen, die juist in de (overdrachts)neurotische belevingswijze genivelleerd worden. Stellen wij het nieuwe tegenover het oude dan is dit een abstractie die in de continuiteit van het beleven niet voorkomt. Wij beleven nooit het nieuwe apart en ook niet het oude op zichzelf. De spanning tussen het oude en het nieuwe hangt samen met het feit dat de mens steeds „en route" is, dat hij een geschiedenis doorloopt, dat hij een verleden heeft dat via het heden naar de toekomst tendeert. Een nieuwe ervaring, een nieuwe sensatie, een nieuwe situatie, beleven wij nooit apart, het nieuwe is onlosmakelijk verbonden met het oude. In welke posities kan de mens zich nu stellen t.o.v. het nieuwe, hoe hanteert hij het nieuwe, hoe gaat hij er mee om? In een publicatie in het Nederl. Tijdsclirift voor de Psychologie van 1959 (p. 360) wijst Oldewelt er op hoe de mens om zich te handhaven tracht het nieuwe, het einmalige, zo lang mogelijk te ontkennen. Hij tracht dan het nieuwe te zien als een nieuwe rangschikking van het oude; om dat te doen staat hem het denken en de taal ter beschikking. Bergson (in H. J. Pos „Bergson") zegt: „want de menselijke geest is aldus ingericht: hij tracht het nieuwe niet te begrijpen voordat hij alles geprobeerd heeft om het tot het oude terug te brengen". In plaats van deze poging tot distantie van het nieuwe kan de mens zich ook welbewust op het nieuwe richten. Hij kan zelfs het oude door en door bekende, als nieuw zien, alsof hij het voor het eerst zag. Schopenhauer spreekt van het vermogen om te „entfremden", waardoor het wezenlijke openbaar wordt. „ es ist hinreichend, sich der Welt und den Dingen auf einige Augenblicke so ganzlich zu entfremden dasz einem die allergewöhnlichsten Gegenstande und Vorgange als völlig neu und unbekannt erscheinen wodurch eben ihr wahres Wesen sich aufschlieszt". Het vermogen het oude bekende te „entfremden" en het daardoor „als nieuw" te zien, hebben de wetenschappelijke pioniers en de kunstenaars in bijzondere mate. Zoals Andreus zegt:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen