1968 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 250

202

„CREATIVITEIT EN NATUURWETENSCHAP"

is van het „laborare". Leidt luxe, comfort, overvloed straks tot creativiteit? Gaat aan creativiteit niet altijd een langdurig proces vooraf van kritisch worstelen met een probleem, met „de stof"? En volgt op creativiteit niet altijd een langdurig proces dat er op is gericht om het creatieve resultaat vruchtbaar in te voegen in het patroon van het bestaande? Daarom neem ik mij voor in deze voordracht met ,,creativiteit" steeds te bedoelen „creatieve arbeid". Men heeft mij gevraagd te spreken over creativiteit en natuurwetenschap. Ik zal dit waarschijnlijk anders doen dan men verwacht en geen aandacht besteden aan de revolutionaire hoogtepunten van het natuurwetenschappelijk werk. Maar impliciet is er een directe relatie. Want ik vergis me waarschijnlijk niet, wanneer ik zeg, dat het plotseling overal spreken over „creativiteit", „ludieke cultuur" enz. berust op het verschijnsel dat door G. P. Snow de „scientific revolution" is genoemd i) en ik liever zou willen betitelen als „de technisch-wetenschappelijke revolutie"^): het huwelijk tussen klassieke techniek en moderne natuurwetenschap zoals dat door het creatieve initiatief van enkele ondernemers met visie is tot stand gekomen en dat zó vruchtbaar is gebleken, dat alle maatschappelijke machten dit voorbeeld hebben gevolgd en wetenschappelijk gevormde chemici, fysici, mathematici, biologen en medici in dienst hebben genomen en laboratoria (d.i. „werkhuizen") hebben opgericht ter oplossing van de zich voordoende problemen inzake de beheersing van natuurfenomenen, zodat thans staat, politiek, ondernemer, commercie en publieke opinie via de techniek grote sectoren van de moderne natuurwetenschap in regie hebben genomen. De natuurwetenschap is zo tot maatschappelijke gelding gekomen. Wellicht mag men zelfs zeggen: ze is tot haar bestemming gekomen. Het kennen leidt tot beter kunnen en beheersen, in de zin van Bacon's „kennis is macht". In dl. 6 van de Discours de la methode heeft Descartes deze situatie reeds voorzien: de mens als „maitre et possesseur de la nature". En wat is niet allemaal ,,natuur"? Ook de mens, althans de medemens? De prijs die de natuurwetenschap hiervoor heeft betaald is haar vrijheid: ze heeft vreemde meesters gekregen, die bereid zijn de enorme kapitalen te investeren in fundamenteel en toegepast onderzoek van de materie, maar ook snel hun dividend willen toucheren. De innige samenwerking tussen de wetenschappelijke waarnemer en onderzoeker enerzijds en de „homo faber" anderzijds, die via de „technè" nieuwe artificiële dingen en werktuigen wil maken, heeft

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen